معنی زرشک

زرشک

زرشک پلو

زرشک کوهی

زرشک. [زِ رِ] (اِخ) دهی از دهستان حومه ٔ بخش مرکزی شهرستان قزوین است که 408 تن سکنه دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 1).

زرشک. [زِ رِ] (اِ) بار درختی است معروف که در طعام ها و آشها کنند و خورند و به عربی انبرباریس خوانند و بعضی گویند باریس درخت زرشک و حب الانبرباریس زرشک باشد. (برهان). بار درختی است سرخ و ترش که در طعام و آشها کنند و خورند و به یونانی انبرباریس گویند. (انجمن آرا) (آنندراج). ثمر درخت کوچکی خاردار که سرخ و ترش مزه است. (ناظم الاطباء). انبرباریس بود. (لغت فرس اسدی چ اقبال ص 306). میوه ای است خوش ترش که از آن آش سازند. (شرفنامه ٔ منیری). میوه ای است خرد، سرخ و ترش. امبرباریس. انبرباریس. برباریس. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). میوه ٔ آن (میوه ٔ درخت زرشک) کوچک و قرمزرنگ و بیضوی، بطول 7 تا 8 و بعرض 3 میلیمتر می باشد. (فرهنگ فارسی معین):
رخ ز دیده بکاشته بسرشک
وآن سرشکش به رنگ تازه زرشک.
عنصری (از لغت فرس اسدی چ اقبال ص 306).
مغز سران کدوی خشک اشک یلان زرشک تر
زین دو به تیغ چون نمک پخته ابای معرکه.
خاقانی (دیوان چ سجادی ص 463).
خواهی زرشک آش زرشک آوری به رشک
یک مشت قلیه بر سر صحن برنج ریز.
بسحاق اطعمه.
|| درخت این میوه. از این گیاه سه قسم در ایران موجود است و هر سه را زرشک خوانند، یکی در کوهستانهای خشک و دو گونه دیگر در جنگلهای خزر. (از یادداشتهای بخط مرحوم دهخدا). گیاهی است از رده ٔ دولپه ای های جدا گلبرگ که تیره ٔ زرشکیان را بوجود می آورد تیره ٔ زرشکیان از تیره های نزدیک به تیره ٔ آلالگان است. زرشک معمولی درختچه ای است به ارتفاع 2 تا 3 گز که معمولاً در حاشیه ٔ جنگلهای غالب نقاط اروپا و ایران می روید. برگهایش دندانه دار و گلهایش زردرنگ مجتمع، بصورت خوشه و آویخته است... ریشه و برگ و میوه ٔ آن بمصارف دارویی می رسد. برباریس. انبرباریس. (فرهنگ فارسی معین). رجوع به ترجمه ٔ صیدنه و ترجمه ٔ ضریر انطاکی و تحفه ٔ حکیم مؤمن و دزی ج 1 ص 586 و گیاه شناسی گل گلاب و جنگل شناسی ساعی شود. || گلی بود در هندوستان، سخت خوشبوی. (لغت فرس اسدی چ اقبال) (از اوبهی). نام گلی هم هست خوشبوی از گلهای هندوستان. (برهان). در هند نام گلی است. (انجمن آرا) (آنندراج). گلی است خوشبوی و در بعضی از فرهنگها مسطور است که از گلهای هندوستان است. (جهانگیری):
هم از خیری و گاو چشم و زرشک
بشسته رخ هر یک آب ازسرشک
(لغت فرس اسدی چ اقبال ص 306).

آب زرشک. [ب ِ زِ رِ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) آبی که از تر نهادن و خیسانیدن زرشک حاصل کنند.

بار درختی است سرخ و ترشمزه که در طعام کنند و خورند (اسم) گیاهی است از رده دو لپه ییهای جدا گلربگ که تیره مخصوصی به نام زرشکیان از تیره نزدیک به تیره آلالگان است. زرشک معمولی درختچه ایست به ارتفاع 2 تا 3 متر که معمولا در حاشیه جنگلهای غالب نقاط اروپا و ایران میروید برگهاش دندانه دار و گلهایش زرد رنگ و مجتمع به صورت خوشه و آویخته است. میوه آن کوچک و قرمز رنگ و بیضوی به طول 7 تا 8 و به عرض 3 میلیمتر میباشد. ریشه و برگ و میوه آن بمصارف دارویی میرسد برباریس انبر باریس.

آبی که از تر نهادن وخیسانیدن زرشک حاصل کنند. (اسم) شربتی که از زرشک تهیه کنند.

اترار

اَترار

زراج

درختچه ای است با برگ های دندانه دار و گل های خوشه ای زرد رنگ که میوه آن کوچک و قرمز رنگ و بیضوی است. ر یشه و برگ و میوه آن به مصارف دارویی و خوراکی می رسد، (عا.) لفظی حاکی از خشم و اعتراض مترادف «آی زکی ». [خوانش: (زِ رِ) (اِ.)]

(زیست‌شناسی) درختچه‌ای خاردار با برگ‌های دندانه‌دار و کوچک که ریشه، ساقه، میوه، و برگ‌های آن مصرف دارویی دارد، زارج، زراج، زرک، زراک، امبرباریس، انبرباریس، برباریس،
(زیست‌شناسی) میوۀ خوشه‌ای، قرمزرنگ، و ترش‌مزۀ این گیاه که به عنوان چاشنی غذا به کار می‌رود،
(شبه جمله) [عامیانه، مجاز] هنگام مسخره کردن به کار می‌رود: فکر کردی خیلی بزرگ شدی؟! زرشگ!

در زیادی خون قاعدگی موثر است. در تقویت معده وکم اشتهایی تجویز می شود. اثراتی شبیه مرفین را دارد. ضد فشار خون و منقبض کننده کبد است. میوه آن برای زخم روده و خونریزی رحم مفید است. مولد باد است. با داروهای گرم برای سرد مزاجان موثر است. شربت آن برای سم های کشنده مفید است. ضمادش را بر روی دمل های گرم گذاشتن مفید است. شربت آن در برکندن صفرا موثر است.

مربای زرشک
زرشک تازه 1 کیلوگرم .  شکر 1 کیلو و 300 گرم .  آب 5 لیوان .  وانیل 1/2 قاشق چایخوری
طرز تهیه: زرشک تازه را پاک کرده و چندین بار با اب سرد بشوئید و داخل کاسه بریزید.
کاسه حاوی زرشک را با اب سرد پر کنید (اب روی زرشک ها را بپوشاند) و به مدت 2 ساعت بگذارید زرشک ها خیس بخورند سپس زرشک ها را ابکشی کنید.
زرشک های تمیز و ابکشی شده را درون ظرفی بریزید و حدود 300 گرم از شکرها را لابلای زرشک ها بپاشید و به مدت 5 ساعت درون یخچال قرار دهید تا زرشک ها اب بیندازد.
درون قابلمه اب بریزید و بگذارید گرم شود سپس باقی مانده شکر را اضافه کنید و هم بزنید تا شکر حل شود، پس از حل شدن شکر و جوش امدن اب باید مخلوط زرشک و شکر را اضافه کنید (زرشک را هم نزنید بلکه با تکان دادن قابلمه مواد را مخلوط کنید).
با حرارت ملایم و در باز بگذارید مربا بجوشد، وقتی مربا غلیظ شد میتوانید وانیل را اضافه کنید، 1 دور با قاشق مواد را مخلوط کنید و از روی حرارت بردارید، اجازه دهید مربا خنک شود سپس درون شیشه بریزید و چند روز داخل یخچال قرار دهید سپس مصرف کنید.
نکته ها: مربای زرشک حتما باید چند روز داخل یخچال بماند سپس مصرف شود.
از مقدار شکر گفته شده میتوانید 300 گرم را حذف کنید و تنها 1 کیلوگرم شکر استفاده کنید که این بستگی به سلیقه شما دارد، بدلیل ترشی زرشک نیازی به افزودن ابلیمو برای جلوگیری از شکرک زدن نمیباشد.

527