معنی ترنگ | جدول یاب

لغت نامه دهخدا

ترنگ

ترنگ. [ت َ / ت ِ رَ / رِ] (اِ صوت) بانگ کمان است. (لغت فرس اسدی چ اقبال ص 281). صدا و آوازه ٔ کمان باشد به وقت تیرانداختن. (برهان) (از فرهنگ جهانگیری) (از فرهنگ رشیدی) (از ناظم الاطباء). آوازه زه کمان. (انجمن آرا) (آنندراج). آواز کمان. (اوبهی). صدا و آواز کمان بوقت تیرانداختن. (ناظم الاطباء) (غیاث اللغات):
تراک دل شنود خصم تو ز سینه ٔ خویش
چو از کمان تو آید بگوش خصم ترنگ.
فرخی.
از دل و پشت مبارز می برآید صد تراک
کز زه عالی کمان خسرو آید یک ترنگ.
عسجدی (از لغت فرس اسدی چ اقبال ص 281).
ترنگ تیر و چاکاچاک شمشیر
دریده مغز پیل و زهره ٔشیر.
نظامی.
ترنگ کمانهای بازو شکن
بسی خلق را برده از خویشتن.
نظامی.
ترنگ کمان رفته در مغز کوه
فشافش کنان تیر بر هر گروه.
نظامی.
کمان جفا می کشی سخت و ترسم
گریزان شوی چون ترنگی برآید.
اوحدی.
|| آواز تار به هنگام نواختن ساز. (برهان) (از فرهنگ جهانگیری) (از فرهنگ رشیدی) (ناظم الاطباء). آواز تار و رباب و امثال آن. (انجمن آرا) (آنندراج). مرادف درنگ و ترنگیدن و درنگیدن مصدر آن. (فرهنگ رشیدی). و رجوع به ترنگیدن شود:
پیش تو آن راست قدر کو شنواندت
پیش ترنگ چغانه لحن ترانه.
ناصرخسرو.
به هنگام آموختن فتنه بودی
تو دیوانه سر بر ترنگ چغانه.
ناصرخسرو.
نگشاید نیز چشم و گوشم
رنگ قدح و ترنگ تنبور.
ناصرخسرو.
|| صدای رسیدن پیکان تیر و خوردن گرز و شمشیر به جایی. (برهان) (از فرهنگ رشیدی) (از فرهنگ جهانگیری) (ناظم الاطباء). || صدای شکستن تیغ. (از برهان) (از ناظم الاطباء). || (اِ) مطلق زخم باشد خواه زخم شمشیر و کارد و خواه دنبل و امثال آن. (برهان) (از ناظم الاطباء):
ز زخم تبرزین و از بس ترنگ
همی موج خون خاست از دشت جنگ.
فردوسی.
|| غرقاب. (برهان) (فرهنگ جهانگیری) (فرهنگ رشیدی) (انجمن آرا) (آنندراج). و به زبان هندی موج آب را نامند. (برهان) (جهانگیری). غرقاب و موج. (ناظم الاطباء). || تارک سر. (فرهنگ جهانگیری) (فرهنگ رشیدی) (انجمن آرا) (آنندراج). تارک سر وفرق سر و میان سر را هم گویند. (برهان) (ناظم الاطباء):
ز تیغ غصه عدوی ترا بریده گلوی
ز سنگ حادثه خصم ترا شکسته ترنگ.
منصور شیرازی (از فرهنگ جهانگیری).
|| انگیز و جست و خیز. (فرهنگ جهانگیری) (برهان) (فرهنگ رشیدی) (ناظم الاطباء) (انجمن آرا) (آنندراج). ترنگانیدن مصدر آن است... (انجمن آرا) (آنندراج) (از فرهنگ رشیدی) (فرهنگ جهانگیری). برانگیزنده و همیشه بطور ترکیب استعمال میگردد. (ناظم الاطباء). و رجوع به ترگانیدن شود.

ترنگ. [ت ِ رَ] (ص) خوب و خوش و زیبا و نکو را گویند. (برهان) (ناظم الاطباء). خوب و خوش و زیبا. (فرهنگ جهانگیری). خوش و زیبا. (فرهنگ رشیدی). خوب و خوش و زیبا و تر وتازه را گویند. (انجمن آرا) (آنندراج):
لاجرم چون چنین گران جانم
ناخوش و ناترنگ و نادانم.
مسعودسعد (از جهانگیری).

ترنگ. [ت ُ رَ] (اِ) مرغ دشتی را گویند و آنرا تورنگ نیز نویسند. (فرهنگ جهانگیری) (از فرهنگ رشیدی) (از انجمن آرا) (از آنندراج). مرغ و خروس صحرایی باشد که آنرا تذرو خوانند. (برهان). تورنگ و تذرو و کبک. (ناظم الاطباء). و رجوع به تورنگ و تذرو شود. || بمعنی بندی خانه وزندان هم هست. (برهان) (ناظم الاطباء). زندان. (فرهنگ جهانگیری) (فرهنگ رشیدی) (انجمن آرا) (آنندراج).

نیم ترنگ

نیم ترنگ. [ت َ رَ] (اِ مرکب) رجوع به نیم ترک شود.

ترنگ سر

ترنگ سر. [ت ُ رَ س َ] (اِخ) نام کوهی به مازندران. و رجوع بمازندران رابینو بخش انگلیسی ص 153 و ترجمه ٔ وحید ص 204 شود.

ترنگا ترنگ

ترنگا ترنگ. [ت َ رَ ت َ رَ] (اِ صوت مرکب) اسم صوت از ترنگ + الف واسطه + ترنگ. (حاشیه ٔ برهان چ معین). صدای انداختن تیرهای پی در پی. (برهان) (ناظم الاطباء) (از شرفنامه ٔ منیری). || آواز چله ٔ کمان. (برهان) (ناظم الاطباء). آوازی که از چاشنی دادن کمان خیزد. (شرفنامه ٔ مینری). || آواز تارهای ساز. (برهان) (ناظم الاطباء):
ترنگا ترنگی که زد ساز او
به از زند زردشت و آواز او.
نظامی.
و در این بیت بمعنی آواز سنج یا چنگ آمده است:
سنج در آمد به ترنگاترنگ
زهره به یکبار فرو ریخت چنگ.
مولوی (ازانجمن آرا).
|| آواز تیغ بوقت زدن بر چیز سخت. (غیاث اللغات) (آنندراج):
ترنگاترنگ درخشنده تیغ
به مه درقها را بر آورده میغ.
نظامی.
|| در شاهد زیر بمعنی مطلق آواز و صدا آمده است:
بمغز اندر افتد ترنگاترنگ
هوا پر کند ناله بور و خنگ.
دقیقی.

ترنگ تپه

ترنگ تپه. [ت ُ رَ ت َپ ْ پ ِ] (اِخ) دهی از دهستان استراباد رستاق است که در بخش مرکزی شهرستان گرگان و 20 هزارگزی شمال خاوری گرگان قرار دارد. دشتی معتدل و مرطوب است و 150 تن سکنه دارد. آب آن از قنات و محصول آنجا برنج و غله و توتون سیگار است. شغل اهالی زراعت و گله داری و صنایع دستی زنان بافتن پارچه های ابریشمی و کرباس است. و راه مالرو دارد. از طرف دانشگاه پنسیلوانی و موزه ٔ کانساپستی، در بهار و پاییز سال 1931 م. و بوسیله ٔ آقای ولسن باستانشناس امریکا حفریاتی در نزدیک تپه بعمل آمده و اشیاء مکشوفه ٔ آن متعلق به 2 و 3 هزار سال قبل از میلاد بوده است. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 3). و رجوع به سفرنامه ٔ مازندران رابینو بخش انگلیسی ص 127 و ترجمه ٔ وحید ص 170 شود.