معنی گالاکتوز

فرانسوی شیر کند (اسم) قندیست ساده شبیه گلوکز یکی از از های شش کربنی که در ترکیب قند شیر (لاکتوز) وارد است. معمولا گالاکتوز را در نتیجه هیدرولیز باکتوز بدست می آورند و چون در غالب موارد این قند در کبد ثابت میماند در جریان خون و بالنتیجه دستگاه ادراری وارد نمیشود و بجای قند های دیگر باشخاص دیابتی هم تجویز میگردد.

(اسم) قندیست ساده شبیه گلوکز یکی از از های شش کربنی که در ترکیب قند شیر (لاکتوز) وارد است. معمولا گالاکتوز را در نتیجه هیدرولیز باکتوز بدست می آورند و چون در غالب موارد این قند در کبد ثابت میماند در جریان خون و بالنتیجه دستگاه ادراری وارد نمیشود و بجای قند های دیگر باشخاص دیابتی هم تجویز میگردد.

گالاکتوز. [ت ُ] (فرانسوی، اِ) یکی از مهمترین ترکیبات ازها بفرمول C6H12O6است. قند ساده ای شبیه گلوکز است و مانند آن آلدوز بوده و دکستروژیر میباشد یعنی سطح نور پولاریزه را به سمت راست منحرف میسازد. (گیاه شناسی ثابتی ص 117).

تتراگالاکتورونیک. [ت ِ ت ُ] (اِ) (اسید...) یکی از ترکیبات گالاکتوز است که از هیدرولیز اسیدپکتیک پولی هولوزیدی که در غشاء چغندر وجود دارد بدست می آید. رجوع به گیاه شناسی حبیب اﷲ ثابتی ص 44 شود.

لاکتز. [ت ُ] (فرانسوی، اِ) یا قند شیر. قندی است از دسته ٔ ساکاروز که از اتحاد یک مُلِکول گلوکز راست و یک ملکول گالاکتوز تشکیل شده است. رجوع به درمان شناسی دکتر عطائی ج 1 ص 440 شود.

چوبی شدن. [ش ُ دَ] (مص مرکب) از جنس چوب گشتن. || همسان و همانند و همشکل چوب گشتن از رنگ و شکل و غیره. || در نباتات چوبی شدن یکی از تغییرات شیمیائی غشاء گلوسیدی سلول است و بعبارت دیگر میتوان گفت که غشاء گلوسیدی درنتیجه ٔ عمل ادسوربسیون بدو ماده لینیین و کسیلو هولوسید که پولی هولوسید مانوز کسیلوز و گالاکتوز میباشد آغشته میشود و یا ذرات لینیین و کسیلو هولوسید روی غشاء آن جاگیر میگردد و بدینوسیله بمقاومت غشاء سلول افزوده میشود و از قابلیت ارتجاع آن کاسته میگردد. بطور کلی بافتهای داخلی گیاهان مانند چوب درختان و یا پوست سخت میوه ها و بعضی از الیاف و بافتهای چوبی دچار این تغییرات شده و غشاء آنها چوبی میشود. بافتهای دیگر نیز مانند غشاء بافت آبکش و پارانشیم استوانه مرکزی و یا قشر ثانوی در اپیدرم بعضی از بازدانه گان ممکنست بمواد چوبی آغشته گردد. امروز معلوم شده است که هرگاه غشاء یک سلول پارانشیمی چوبی گردد، غشاء سلول مجاور که با آن تماس دارد نیزچوبی میشود. در حالیکه غشاء همین سلول که در طرف دیگر قرار دارد، تغییری نکرده و سلولزی باقی میماند. سلولهائی که غشائشان کاملاً چوبی نشده است میتوانند به رشد و نمو خود ادامه دهند ولی پس از آنکه تغییرات شیمیائی آنها کامل گردد خواص حیاتی خود را از دست میدهند. (گیاه شناسی تألیف حبیب اﷲ ثابتی صص 60- 61).

کتیرا. [ک َ] (اِ) کتیراء. کثیراء. (منتهی الارب) (بحر الجواهر). کتیره. (بحرالجواهر). صمغ قتاد است یا رطوبتی که از بیخ نوعی از درخت که به کوه بیروت و لبنان روید حاصل شود. (منتهی الارب). صمغ قتاد است که برنگهای سفید و زرد است وسفید آن نیکوتر است. (بحر الجواهر). صمغ مانندی غیرمحلول در آب که از بوته ٔ قتاد گیرند و زولزده نیز گویند و آن بوته ای است که شتر آن را می خورد. (ناظم الاطباء). نوعی از صمغ است که از بعضی درختان جاری شود و شیئی است سفید یا زرد یا گندمگون و آن را طعمی نیست و از درخت جاری شده در جای خود منجمد گردد و چون در آب افتد باد کرده لعاب لزجی از آن بوجود آید. (قاموس کتاب مقدس). صمغی است که از برخی گونه های گون که معمولاً به نام گون کتیرا خوانده می شود. حاصل می گردد. برای تحصیل کتیرا، گون را تیغ زنند (تمام گونه های گون دارای کتیرا می باشد ولی گونه های پر صمغ آن را انتخاب می کنند و تیغ می زنند و همین را گون کتیرا می نامند). کتیرا یکی از اقلام صادراتی مهم کشور ماست. کتیرا در گرمای صد درجه پانزده درصد آب خود را از دست می دهد. خاکستر حاصل از آن چهار درصد است و شامل کربنات دوشو و فسفاتها و غیره است. کتیرا در آب حل نمی شود ولی بصورت لعاب چسبنده ای در می آید. اگر مقداری از کتیرا پس از قرار گرفتن در آب زیر میکرسکپ مطالعه گردد سلولهای تغییر شکل یافته ای با جدارهای ضخیم در آن تشخیص داده می شود. در مرکز این سلولها دانه های نشاسته بصورت ذرات کوچک و گرد یابه اشکال دیگر دیده می شود. از هیدرولیز کتیرا دو قسمت محلول و غیر محلول نتیجه می شود. قسمت محلول آن به نام تراگاکانتین موسوم است و عبارت از یک اسید اورونیک متصل به چند ملکول آرابینوز می باشد و قسمت غیر محلول آن باسورین نامیده می شود که منحصراً شامل اسید گالاکتورونیک متصل بقندهای گالاکتوز و گزیلوز می باشد. بعلاوه قندهای آزاد و مشتقات متوکسیل نیز در آن یافت می شود. کتیرا فاقد هرگونه اثر درمانی است. مع هذا چون دارویی امولسیون دهنده است برای معلق نگه داشتن پودرهای دارویی غیر محلول از آن استفاده می کنند و نیز در تهیه ٔ قرصهای بوم دوتلو و بی کربنات دو سود و کلرات دو پتاسیم و کلریدرات دوکاکوئین و غیره از آن استفاده می شود. در صنعت، کتیرا در نساجی و ساختن چسب و کاغذسازی و کفاشی وغیره مصرف می گردد. در اکثر نقاط ایران خصوصاً در مشهد و سبزوار و سلطان آباد و تربت حیدریه و کرمان و ملایر و کردستان و شیراز کتیرا بدست می آید. رنگهای کتیرا عبارتند از سفید و زرد و قهوه یی کم رنگ و قهوه یی پررنگ. صمغ کتیرا تا اندازه ای شفاف و بیمزه و لزج است. سه نوع کتیرا در بازار معروف است: کتیرای ورقی، کتیرای مفتولی و کتیرای معمولی. (فرهنگ فارسی معین).
- کتیرای بیضاء، یکی از گونه های گون که از آن کتیرا گیرند. (فرهنگ فارسی معین).
- کتیرای معمولی، بشکل لوله و مدور می باشد و در نتیجه صدماتی که تصادفاً به ساقه ٔ بوته وارد آید حاصل می شود. این کتیرا طالب زیاد ندارد. (از فرهنگ فارسی معین).
- کتیرای مفتولی، این گونه کتیرا با فرو بردن میخ یا سیخی در ساقه ٔ بوته حاصل می شود. (از فرهنگ فارسی معین).
- کتیرای ورقی، این نوع کتیرا از تیغ زدن ساقه بدست می آید. قسمت اعظم محصول کتیرای ایران از این نوع است. (از فرهنگ فارسی معین). رجوع به کتیره شود.

ماده‌ای که همراه گلوکز در لاکتوز یا قند ‌شیر یافت می‌شود،

(تُ) [فر.] (اِ.) قندی است سفید از اجزای سازنده قند، شیر و بعضی قندهای گیاهی که در آب به خوبی حل می شوند.

قندی ساده شبیه گلوکز

گالاکتوز

گالاکتوز

گالاکتان، هر پلیمری که از باقی مانده های گالاکتوز تشکیل شده و در گیاهان یافت می شود

قند شیر: دی ساکاریدی است که از گلوکز و گالاکتوز تشکیل شده است و تنها قند موجود در شیر است.

اپیمر (ایزومری): ترکیباتی که از لحاظ ساختار فضایی حول محور یک کربن نامتقارن با هم اختلاف داشته باشند، مانند گلوکز و مانوز، گلوکز و گالاکتوز و غیره.

485