معنی پیچ

پیچ پیچ. (ص مرکب) با پیچ بسیار. با تاب و خم بسیار. شکن برشکن. پرپیچ. خم درخم و سخت پیچیده، در صفت دلبر و معشوق. (آنندراج). صاحب پیچ بسیار:
کمند گره داده ٔ پیچ پیچ
بجز گرد گردان نمی گشت هیچ.
نظامی.
چو میکردم این داستان را بسیچ
سخن راست رو بود و ره پیچ پیچ.
نظامی.
چو برپائی طلسمی پیچ پیچی
چو افتادی شکستی هیچ هیچی.
نظامی.
در ناف جهان که پیچ پیچ است
بادست و چه باد هیچ هیچ است.
نظامی.
گرفتار کن را دهد پیچ پیچ
بدان تا نگردد گرفتار هیچ.
نظامی.
جهان چون مار افعی پیچ پیچ است
ترا آن به کزو در دست هیچ است.
نظامی.
کوهی از قیر پیچ پیچ شده
بر شکارافکنی بسیچ شده.
نظامی.
با من سخن تو پیچ پیچ است
نی هیچ نهی که هیچ هیچ است.
نظامی.
چه پیچیم در عالم پیچ پیچ
که هیچست ازو سود و سرمایه هیچ.
نظامی.
بدو گفت کای سنبلت پیچ پیچ
ز یغما چه آورده ای گفت هیچ.
سعدی.
وین شکم خیره سر پیچ پیچ
صبر ندارد که بسازد بهیچ.
سعدی.
دو چشم وشکم برنگردد بهیچ
تهی بهتر این روده ٔ پیچ پیچ.
سعدی.
نه اندیشه از کس نه حاجت بهیچ
چو زلف عروسان رهش پیچ پیچ.
سعدی.
فتادند در عقده ٔ پیچ پیچ
که در حل آن ره نبردند هیچ.
سعدی.
مرگ اینک اژدهای دمانست پیچ پیچ
لیکن چه غم ترا که بخواب خوش اندری.
سعدی.
وارهیدند از جهان پیچ پیچ
کس نگیرد بر فوات هیچ هیچ.
مولوی.
کو با شکسته نمیمانست هیچ
که نه غم بودش در آن نی پیچ پیچ.
مولوی.
مشتری خواهی بهردم پیچ پیچ
تو چه داری که فروشی هیچ هیچ.
مولوی.
ما که ایم اندر جهان پیچ پیچ
چون الف او خود چه دارد هیچ هیچ.
مولوی.
- زلف پیچ پیچ، مرغول. مجعد. پرشکن. پرخم. دارنده ٔ پیچ و خم بسیار و مشکل.
|| نه راست و مستقیم:
میرود کودک بمکتب پیچ پیچ
چون ندید از مزد کار خویش هیچ.
مولوی.
|| مضطرب. پیچان:
شه از گفت آن مرد دانش بسیج
فروماند بر جان خود پیچ پیچ.
نظامی.

پیچ. (اِ) اسم از مصدر پیچیدن. هر یک از خمهای چیزی بر روی خویش گردیده. گردش. گشت. خمیدگی. کجی. چرخ. ثنی. مطوی. عطف. تاب. خم. تا. انثناء. حلقه. شکن. تای. ماز:
سیه زلف آن سرو سیمین من
همه تاب و پیچست و جعد و شکن.
فرخی.
بحلقه کرده همی زلف او حکایت جیم
به پیچ کرده همی جعد او حکایت لام.
فرخی.
معشوق او بتی که دل اندر دو زلف او
گم کرده از خم و گره و تاب و پیچ و چین.
فرخی.
تا بود در دو زلف خوبان پیچ
وندر آن پیچ صدهزار شکن.
فرخی.
بجعدش اندر سیصدهزار پیچ و گره
بجای هر گره او شکنج و حلقه هزار.
فرخی.
سنبل بسان زلفی با پیچ و با عقد
زلف آن نکو بودکه بدو در عقد بود.
منوچهری.
نه بدستش در خم و نه بپایش در عطف
نه بپشتش در پیچ و نه بپهلو در ماز.
منوچهری.
ناساختن و خوی خوش و صفرا هیچ
تا عهد میان ما بماند بی پیچ.
(از اسرارالتوحید).
کم دید چشم من چو تو زیرا که چون کمند
همواره پر ز پیچ و پر از تاب و پرخمی.
ناصرخسرو.
دل را کمند زلفت از من کشان ببرده
در پیچ عنبرینت آن را نثار کرده.
خاقانی.
کور؛ پیچ از هر چیزی و پیچ دستار. (منتهی الارب). || آنجا که چیزی بسوی دیگر رود برخلاف سوی اولین خود. آنجای از کوچه یا خیابان که راه بگردد مثلاً راه شمالی و جنوبی، شرقی و غربی شود یا بالعکس. آنجا که ناگزیر راه بسوی دیگر رود و از جهتی بجهت دیگر منحرف شود: پیچ خیابان و پیچ کوچه و پیچ رود؛ خم خیابان و خم کوچه و خم رود. محل گردش خیابان و کوچه و رود. || (نف مرخم) مخفف پیچنده. که پیچد. || (ن مف مرخم) پیچیده: کاهوی پیچ. کلم پیچ. کتیرای پیچ.
ترکیب ها (در دو معنی اخیر):
- انگشت پیچ. بادپیچ. بارپیچ. بسیارپیچ. برپیچ:
چو طالع ز ما روی برپیچ شد
سپر پیش تیر قضا هیچ شد.
سعدی.
پاپیچ. پای پیچ:
بدو گفت روزی که دارم بسیچ
گرم پیش پا زد فلک پای پیچ.
نظامی.
رجوع به پاپیچ شود.
چرخ پیچ:
که چون دارم این داوری را بسیچ
چگونه دهم چرخ را چرخ پیچ.
نظامی.
سرپیچ (در چراغ). سرپیچ (که سر پیچد). پیچ واپیچ. پیچ اندر پیچ. پیچاپیچ. پی پیچ. حناپیچ. زورپیچ (دل پیچه، پیچ). سیگارپیچ. رختخواب پیچ. سؤال پیچ. طناب پیچ. عنان پیچ. عمامه پیچ. فحش پیچ (ناسزا گفتن بسیار). قباله پیچ. کاغذپیچ (بسیار بکسی نامه فرستادن). گلوله پیچ (گلوله باریدن علی الدوام). گوش پیچ (گوشمال):
وگر نه چنانت دهم گوش پیچ
که دانی که هیچی و کمتر ز هیچ.
نظامی.
گل پیچ. مارپیچ (خمیده چون مار). معنی پیچ. مچ پیچ. نمدپیچ. نیزه پیچ. نی پیچ (قلیان). نسخه پیچ. نخ پیچ. || (اِ) مقابل مُهره. میخ به اشکال گوناگون که بر دیواره ٔ آن فرورفتگی و برآمدگی از بر یا از نیمه تا فرود بگردد.
|| رزه ای که ته آن پیچ دارد. پیچ حلقه دار.
|| کلیدگونه ای بر یک سوی سرپیچ لامپا که در میان چرخی خرد و با دندانه دارد و از درون سرپیچ بگذرد و با گرداندن آن دندانه های چرخ به فتیله درآویزد و بر اثر گرداندن فتیله را فرود برد و برآورد. || جنسی از قفل که انواع دارد، مقابل پرده دار. || آلتی فلزین نوک تیز و پیچان که بدان چوب پنبه ٔ سر بطری را بیرون کشند. || بخاری. قسمی بخاری آهنین. بخاری که از آهن یا چدن و کاشی و امثال آن سازند. || قسمی دوختن. || نامی نوع گلها و گیاهان پیچنده را. هر گل که ساق محکم ندارد و بر درخت یا دیوار یا طناب پیچد. هر گیاه که بر درخت یا دیوار دَوَد. نوع گیاهان که بر درختان بر شوند و زینتی بوند. انواع درختها که بر درخت یا ستون بپیچد و بالا خزد. هر برگ و گل زینتی که ساق باریک و پیچان دارد. قسمی عشقه و آن را انواع است: پیچ امین الدوله، پیچ معین التجاری، پیچ بادنجانی، پیچ تلگرافی، شمعدانی پیچ، که شاخهای دراز و پیچان دارد. || دل پیچه. پیچاک. مغص. سحج. زورپیچ. شکم روش. پیچش. درد در امعاء.دردی در امعاء چون با اسهال باشد. اسهال پیچ، ذرب. (تاج المصادر بیهقی). || مثنوی پیچ، نوعی آهنگ بهنگام خواندن اشعار مثنوی مولوی. || بهندی اسم تخم نباتات است.

پیچ پیچ کنان. [ک ُ] (نف مرکب، ق مرکب) صفت فاعلی بیان حالت. حلقه بر حلقه گرد خود برآینده. بس گرد خویش برآینده. پیچ و خم بسیار برآورنده. پیچ پیچ رونده. پیچان رونده. حلقه زننده:
..........................................
دید دودی چو اژدهای سیاه
کوهه بر کوهه پیچ پیچ کنان
بر صعودفلک بسیج کنان.
نظامی.

پیچ بر پیچ. [ب َ] (ص مرکب) پیچ پیچ. خم بر خم. شکن بر شکن. مار بر مار.
صاحب آنندراج گوید: این لغت اگر در صفت معشوق آید مدحست و در غیر وی ذم:
درین زندان سرای پیچ برپیچ
برادرزاده ای دارد دگر هیچ.
نظامی.
رهی پیچ برپیچ تاریک و تنگ
همه راه پرخار و پرخاره سنگ.
نظامی.
نه چون کودک پیچ برپیچ شنگ
که چون مقل نتوان شکستن بسنگ.
سعدی.
ره عقل جز پیچ برپیچ نیست
بر عاشقان جز خدا هیچ نیست.
سعدی.

پیچ مهره. [م ُ رَ / رِ] (اِ مرکب) پیچ و مهره. رجوع به «پیچ » و «پیچ و مهره » شود.

خم و تاب، مکمل مهره

مکمل مهره

خم و تاب

نبش، انحنا، خمیدگی، خم، کجی، چین، شکنج، شکن، کرس، گشت، میخ

Bend, Bolt, Coil, Screw, Turn, Worm, Wring

vida, dönemeç, viraj

ابزیم، برغی، برمه، تعرج، تعلیه، تلمیح، حلقه، رکبه، عقده، لیه، مزلاج، منحنی

نوعی طناب الیافی

پیچش – پیچ در پیچ

خمیدگی، کجی، عطف، گردش، تاب، شکن، تای

(صفت) با پیچ بسیار پر پیچ و خم: وین شکم بی هنر پیچ پیچ صبر ندارد که بسازد بهیچ ‎0 (گلستان)، پیچنده پرکن مرغول (زلف) . -3 پر رنج پر مشقت سخت: ماکییم اندر جهان پیچ پیچ چون الف از خواجه دارد هیچ هیچ. (مثنوی) -4 پر ناز و غمزه پر ادا: شاهد پیچ پیچ را چه کنی ک ای کم از هیچ خ هیچ را چه کنی ک (هفت پیکر) -5 نه راست و مستقیم منحرف: میرود کودک بمکتب پیچ پیچ چون ندید از مرد کار خویش هیچ. (مثنوی) -6 مضطرب پیچان: شه از گفت آن مرد دانش بسیج فرو ماند بر جان خود پیچ پیچ. (نظامی)

(صفت) دارای پیچ و خم پر پیچ و خم پیچا پیچ پیچ اندر پیچ: دست در هم زده چون یاران در یاران پیچ در پیچ چنان زلفک عیاران. (منوچهری)

(صفت) پر پیچخم بر خمپیچا پیچ: رهی پیچ بر پیچ و تاریک و تنگ همه راه پر خار و پر خاره سنگ. (نظامی)، پر زحمت پر مشقت: درین زندان سرای پیچ بر پیچ برادر زاده ای دارد دگر هیچ. (خسرو و شیرین) -3 پیچیده پر شکن مرغول (زلف) .

(صفت) حلقه حلقه گرد خود بر آینده پیچ و خم بسیار بر آورنده: . . . دید دودی چو اژدهای سیاه کوه بر کوه پیچ پیچ کنان بر صعود فلک بسیج کنان. (نظامی)

(صفت) پر پیچ پیچا پیچ بر پیچ: این وعده فردای توپیچ اندرپیچ آخر غم هجران تو چند اندر چندک (منوچهری) ‎-2 پیچیده پر شکن مرغول (زلف) . -3 معقد پیچیده مشکل.

curva

Ausreißen, Bolzen (m), Durchgehen, Kammerverschluß (m), Knie (n), Rampe (f), Zwirn (m), Zwirnen, Schraube (f), Schrauben

اگر در خواب پیچ ببینید، بیانگر انجام کارهای مشکل است. اگر در خواب پیچ زنگزدهای را دیدید، یعنی در انجام یکی از کارهایتان دچار شکست میشوید که باعث ناراحتی شما میگردد. - منوچهر مطیعی تهرانی

(اِمص.) خم هر چیز کج، (اِ.) نوعی میخ، در ترکیب به معنی پیچنده، پاپیچ، (ص مف.) در ترکیب به معنی پیچیده، رختخواب پیچ. [خوانش: (~.) (حامص.)]

رشک و حسد، تشویش و اضطراب. [خوانش: (پِ پِ) (ص مر.)]

قطعه‌ای فلزی مانند میخ با دنده‌های مارپیچی که با پیچ‌گوشتی یا آچار پیچانده و بازوبسته می‌شود،
قسمتی از معبر که با انحراف سیر مستقیم خود باعث تغییر مسیر معبر می‌شود،
٣. قطعه‌ای گَردان در برخی وسایل برقی برای خاموش و روشن کردن یا برخی تنظیمات،
(زیست‌شناسی) هر گیاهی که به درخت یا چیز دیگر بپیچد و بالا برود: پیچ امین‌الدوله، پیچ برفی،
هریک از خَم‌های چیزی، خمیدگی، خم‌وتاب: به جعدش اندر سیصد‌هزار پیچ و گره / به‌جای هر گره او شکنج و حلقه هزار (فرخی: ۱۰۹)،
(موسیقی) مثنوی در افشاری از متعلقات دستگاه شور،
٧. (بن مضارعِ پیچیدن) = پیچیدن
٨. پیچیده (در ترکیب با کلمۀ دیگر): سؤال‌پیچ، کاغذپیچ،
٩. هرچیزی که مانندِ حلقه به دور چیزی می‌پیچند، پیچنده (در ترکیب با کلمۀ دیگر): پاپیچ، مچ‌پیچ،
١٠. حلقه،
١١. [قدیمی، مجاز] کجی، ناراستی، انحراف،
١٢. [قدیمی، مجاز] صعوبت، دشواری،
* پیچ‌پیچ: پیچ‌در‌پیچ، پیچ‌برپیچ، پرپیچ، پرپیچ‌وخم،
* پیچ خوردن: (مصدر لازم)
پیچیدن،
پیچ‌وتاب پیدا کردن،
خمیدگی پیدا کردن، پیچیدگی پیدا کردن،
پیچیدن و جابه‌جا شدن رگ، پی، یا استخوان،
* پیچ دادن: (مصدر متعدی) چیزی را در جای خود یا در چیز دیگر چرخاندن، پیچاندن، پیچانیدن، تاب دادن،
* پیچ‌وتاب: گردش چیزی به دور خود، پیچ‌وخم، پیچیدگی،
* پیچ‌وخم:
چین‌وشکن،
پیچ‌وتاب،

15