معنی گش | جدول یاب

فرهنگ عمید

گش

هریک از چهار خلط بدن،
* گش زرد: (طب قدیم) صفرا،
* گش سفید: (طب قدیم) بلغم،
* گش سرخ: (طب قدیم) خون،
* گش سیاه: (طب قدیم) سودا،

لغت نامه دهخدا

گش

گش. [گ ِ] (اِ) دل را گویند که بعربی قلب خوانند. (برهان) (آنندراج):
از دهان وی و پلیدی او
هرکه دیدش بر او بشورد گش.
پوربهای جامی (از آنندراج).

گش. [گ َ] (ص) خوب و خوش رفتار با ناز و تکبر. (برهان) (آنندراج) (فرهنگ رشیدی) (جهانگیری) (غیاث). نازان و شادمان. (صحاح الفرس). کَش:
فتنه شدم بر آن صنم گش تر
خاصه بدان دو نرگس دلکش تر.
دقیقی (از صحاح الفرس).
همانا برآمد یکی باد خوش
ببرد ابر و روی هوا کرد گش.
فردوسی.
خویش را به عشوه گش میداشت
عیش خود را به عشوه خوش میداشت.
نظامی (هفت پیکر ص 102).
و رجوع به کَش شود.
|| (اِ) کشتی ملاح. || وسوسه و مزاحمت. (برهان).

گش. [گ ُ] (اِ) رشیدی گوید: گش... بلغم، چنانکه خواجه در ترجمه ٔ مقالات ارسطاطالیس گفته که «درستی روان بکمی گش و خون است ». این عبارت منقول از رساله تفاحیه به قلم افضل الدین محمد کاشانی است و در مصنفات افضل الدین چ مینوی - مهدوی ج 1 چ 1331 تهران ص 6 چنین آمده: گفت (ارسطو)، نه شما دانید که سرور روان به حکمت است ؟ و حکمت به سبکی نفس و روان توان یافت ؟ و سبکی وی به درستی وی است ؟ و درستی روان به کمی بلغم و گش و خون است ؟» و کلمه ٔ «گش » را باباافضل در ترجمه ٔ «مرتین » عربی آورده که بمعنی صفرا و سوداست. اشتباه مؤلف برهان در آن است که «گش » بمعنی صفرا و سودا را به معنی بلغم گفته است. (از حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین). بلغم را گویند که از جمله ٔ اخلاط اربع است که آن خون و صفرا و سودا و بلغم باشد. (برهان): رشیدی گوید: شمس دلالت کند بر گش زرد. (التفهیم ابوریحان بیرونی). زحل دلالت دارد بر زمین و گش سیاه. (التفهیم ابوریحان). هر برجی که گرم و خشک است به آتش منسوب است از عالم و به گش زرد از خلطهای تن و هر برجی که سرد و خشک است منسوب بود به زمین از عالم و گش سیاه از تن. (التفهیم ابوریحان). || سنگ پشت. (فرهنگ رشیدی) (آنندراج). || مایعهائی که در بعض از حفره های بدن جمع شود. (فرهنگستان).

گش خرام

گش خرام. [گ َ خ ِ / خ َ / خ ُ] (ص مرکب) خرامنده با ناز و تکبر. خرامنده با شادی و خوشی:
تازه رویی چو نوبهار بهشت
گش خرامی چو باد بر سر کشت.
نظامی (هفت پیکر چ وحید ص 108).

گش کسه

گش کسه. [گ ِ ک َ س َ] (اِخ) ده کوچکی است از دهستان نمشیر بخش بانه ٔ شهرستان سقز، واقع در 23000گزی شمال باختری بانه، کنار راه شوسه ٔ بانه به سردشت. دارای 20 تن سکنه است. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5).

گریه از چشم گش...

گریه از چشم گشادن. [گ ِرْ ی َ / ی ِ اَ چ َ / چ ِ گ ُ دَ] (مص مرکب) کنایه از چشم را به گریه آوردن:
موی زیادت چو برآید ز چشم
گریه سیار گشاید ز چشم.
میر خسرو (از آنندراج).