معنی عدالتخانه

دادگستری قاجاریان

عدالتخانه

عدالتخانه

دادسرا، دادگاه، دادگستری، محکمه

دادگاه، عدالتخانه، محکمه

دادسرا، دادگاه، دادگستری، دیوان، عدالتخانه، عدلیه، مطب

(~. نِ) [ع - فا.] (اِمر.) عدلیه، دادگستری.

محل دادرسی، اداره ای دادگستری که به دادخواست ها رسیدگی می شود، محکمه، عدالتخانه. [خوانش: (اِمر.)]

(اسم) عدلیه دادگستری (قاجاریه) توضیح مظفر الدین شاه به درخواست آزادی خواهان دست خطی مبنی بر تاسیس عدالت خانه صادر کرد.

دادگاه، عدالتخانه

(اسم) محل دادرسی، اداره ای در داگستری که به دادخواست ارباب رجوع رسیدگی و حکم صادر کند محکمه محکمه عدالت عدالتخانه، دخمه (مردگان) . یا دادگاه استان. دادگاهی فوق دادگاه شهرستان که در آن دعوایی را که حکم آن از دادگاه شهرستان صادر شده بعلت اعتراض یکی از طرفین دعوی مورد تجدید نظر قرار میدهد محکمه استیناف. یا دادگاه انتظامی دادگاهی است که در آن به تخلفات قاضیان رسیدگی کند. یا دادگاه بخش دادگاهی که در آن به دعاوی کوچک رسیدگی کند محکمه صلح صلحیه. یا دادگاه شهرستان دادگاهی است فوق دادگاه بخش، محکمه بدایت محکمه ابتدایی.

دادگاه-عدالتخانه

دیوانخانه. [دی ن َ / ن ِ] (اِ مرکب) (از: دیوان + خانه) بارگاه سلطنت. || عدالتخانه. (ناظم الاطباء). محکمه. دارالقضاء. (یادداشت مؤلف): و بر مقتضاء این ادرارنامه از دیوانخانه ٔ «لولاک لما خلقت الافلاک » منشیان قل لاأسئلکم علیه اجرا الا الموده فی القربی در حق اولاد مصطفی و احفاد مرتضی محرر و مقرر گردانیده اند. (ترجمه ٔ محاسن اصفهان ص 120). || دارالحکومه. (ناظم الاطباء). اداره ٔ حاکمی. محل نشستن امراء و ارباب دفاتر. (آنندراج). || مقابل اندرون خانه. بیرونی.

دادبک. [ب َ] (اِ مرکب) رئیس عدالتخانه، دادک و مرکب از داد فارسی به معنی عدل و بک ترکی، ظاهراً مخفف بیوک، به معنی رئیس و سر و گویا قاضی عرفی بوده در زمان سلاجقه و پیش از آنان:
دادبک از رای او دست ستم بندکرد
زانکه همی رای او حکمت نابست و پند
گر زره پند او داد دهد دادبک
چوزه ز بن برکند شهپر بر بازو پند.
سوزنی.
رجوع به دادک شود.

دادک. [دَ] (اِ) لَلَه. (جهانگیری). اتابک. (انجمن آرا). مقابل «دادا» و «دَدَه » پیرغلام قدیمی باشد. (برهان). پیرغلام کهن:
تو آن نازنینی که درمهد فطرت
روان دایگان برتر از عقل و دادک.
اثیراخسیکتی (از انجمن آرا)
در نسخه ای از جهانگیری بجای دایگان، دادکان آمده است. و شاید مصراع دوم بصورت ذیل بوده:
روان دایگان مر ترا، عقل دادک.
|| (اِ مرکب) دادبیک. (جهانگیری). مخفف دادبیک یعنی رئیس عدالتخانه (از داد فارسی و بیک ترکی). میرداد، که دیوان عدالت بدو مفوض باشد:
همه بادش ز حاجب و ز امیر
همه لافش ز دادک و ز وزیر.
سنائی.
رجوع به دادبک شود.

1161