معنی هاگ

هاگ. (اِ) (اصطلاح طبیعی) از ساخته های فرهنگستان ایران معادل اسپر و بمعنای آلت تناسل نباتات ذات الالقاح الخفیه که فرانسویها این طبقه نباتات را "aryptogame" میگویند. (فرهنگ غفاری). || شکل خفته و مقاوم باکتری است که بر اثر ایجاد آن میکرب میتواند در شرایط نامساعد، حیات خود را حفظ کند. توضیح آنکه بعضی از باکتریها در شرایط نامساعد، بواسطه ٔ تولید هاگ، در برابر وقایع ناگوار مقاومت بیشتری میکنند، چنانکه هاگهای برخی از میکربها قادرند سالهای متمادی در روی یک قطعه چوب باقی مانده و نسبت به شرایط سخت و حتی مواد گندزدا مقاومت کنند. هاگ پاره ای از میکربها مدت یک ساعت حرارت آب جوش و یا 160 درجه حرارت خشک کوره را تحمل مینماید. هاگ باکتری دارای فعالیت حیاتی بسیار ناچیزی است، زیرا کلیه ٔ اعمال حیاتی مستلزم مقدار کافی آب و رطوبت است که هاگ فاقد آن میباشد. وقتی هاگ در محل مناسب و مرطوبی قرار گیرد سیتوپلاسم که بوسیله ٔ غلافی احاطه شده در نتیجه ٔ جذب آب متورم میشود و غشاء اطراف را ترکانیده بشکل رشته ای میکرب از آن خارج میشود. باید دانست که اکثر باکتریها فاقد خاصیت تولید هاگ هستند و در بین آنها فقط دو خانواده ٔ باسیلوس و کلوستریدیم میتوانند در مواقع لزوم هاگ دار شوند. طرزایجاد هاگ این است که ابتدا دانه ٔ کوچک و شفافی در داخل پیکر باکتری ظاهر میگردد که بتدریج بزرگ میشود.از مکانیسم تشکیل هاگ و اعمال شیمیائی که در داخل باکتری در هنگام تولید آن صورت میگیرد اطلاع کاملی در دست نیست. برخی آن را در نتیجه ٔ شکل هسته میدانند و هاگ را از جنس دانه های هسته می پندارند، عده ای معتقدند که تولید هاگ همواره با الحاق دو باکتری با یکدیگرو مخلوط شدن هسته ٔ آنها توام میباشد. آنچه مسلم است اینکه هاگ پس از مدتی بشکل توده ٔ متراکمی تمام پیکرباکتری را فراگرفته بوسیله ٔ پوشش ضخیمی احاطه میشود. بطور کلی هاگ های میکربی فاقد آب به حالت آزاد میباشند و عده ای تصور میکنند که در هنگام تبدیل باکتری به هاگ مولکولهای آب محتوی در آن با سایر مواد شیمیایی و پروتئین ها ترکیب می گردد. در ترکیب شیمیایی هاگهااملاح کلسیم بیشتر از فرمهای رشته ای میکرب وجود داردو همین فقدان آب و ازدیاد کلسیم موجب ازدیاد مقاومت باکتری در برابر حرارت میباشد. پس از تشکیل کامل هاگ دیواره ٔ خالی باکتری مانند پوسته ٔ خارجی دانه ٔ حبوبات جدا و هاگ کروی یا بیضی شکل آزاد میگردد. (از میکرب شناسی و زینهاری شناسی عمومی چ دانشگاه صص 42-46).

هاگ گذاری. [هاگ ْ گ ُ] (حامص مرکب) از ساخته های فرهنگستان ایران معادل کلمه ٔ «Sporisation» فرانسوی.

هاگ فشانی. [ف َ / ف ِ] (حامص مرکب) از ساخته های فرهنگستان ایران معادل کلمه ٔ «Sporulation» فرانسوی و به معنی پراکنده کردن هاگ. (فرهنگ غفاری).

هاگ دار. (نف مرکب) از ساخته های فرهنگستان ایران معادل کلمه «eَSporul» فرانسوی. گیاهی که دارای آلت تناسلی گیاهی باشد. (فرهنگ غفاری). || باکتری که در مواقع لزوم میتواند تشکیل هاگ بدهد.

Ellipse

(اسم) سلولی که بدون آمیزش نطفه های نر و ماده تکثیر گیاهان را در نهانزادان موجب میشود اسپر، گیاه یا حیوان یک سلولی محاط بوسیله یک غشا ء نسبتا سخت مقاوم در مواقعی که این حیوان یا گیاه یک سلولی در شرایط نامتعادل قرار گرفته است. رده بزرگی از تک سلولیهای جانوری به محض قرار گرفتن در شرایط نامناسب دورشان بوسیله یک غشا ء سخت احاطه میشود و این رده را بهمین مناسبت هاگ داران مینامند در بین یک سلولیهای گیاهی تعداد زیادی از قارچها و دو خانواده از باکتریها (باسیل ها و کلوستریدیوم ها) میتوانند در مواقع لزوم بشکل هاگ درآیند هاگ درحقیقت شکل خفته ومقاوم تک سلولیها است چنانکه هاگ برخی از باکتریها سالهای متمادی در روی یک قطعه چوب باقی مانده و نسبت به شرایط سخت و حتی مواد گند زدا مقاومت میکنند برخی باکتریها که بصورت هاگ در می آیند مدت یک ساعت حرارت آب جوش و یا 160 درجه حرارت خشک را تحمل میکنند اسپر.

پراکنده کردن هاگ بوسیله برخی گیاهان نهانزا.

فصل و موقع بوجود آمدن هاگ در برخی گیاهان نهانزا.

(اسم) رده ای از تک سلولیهای جانوری که در شرایط نامناسب بشکل هاگ در می آیند. نمونه جانوران این رده ککسیدیها و گرکارین ها هستند.

دانه نهانزا

اسپر

گرده قارچ، دانه نهانزایان

دانه نهان زا

پراکنده کردن هاگ،

یاخته‌ای تک‌سلولی ریز در رستنی‌های نهان‌زا که به‌منزلۀ تخم است و هرگاه به‌جای مناسب بیفتد سبز می‌شود، اسپر،

(اِ.) سلول ریزی در گیاهان نهان زا که عامل تولید مثل است.

26