معنی ناچیز

ناچیز. (ص مرکب) بی قدر. بی مقدار. (ناظم الاطباء). پست و ناقابل. (فرهنگ نظام). چیز حقیر. چیز پست. فرومایه. بی ارز. بی ارج. وضیع. ناقابل. بی قابلیت. بی ارزش:
ز خاشاک ناچیز تا عرش راست
سراسر به هستی یزدان گواست.
فردوسی.
همو آفریننده ٔ مور و پیل
ز خاشاک ناچیز و دریای نیل.
فردوسی.
جز این تا بخاشاک ناچیز و پست
بیازد کسی ناسزاوار دست.
فردوسی.
صورتم را که صفر ناچیز است
با الف هم حساب دیدستند.
خاقانی.
گفتم چه بود گیاه ناچیز
تا درصف گل نشیند او نیز.
سعدی.
بگفتا من گلی ناچیز بودم
ولیکن مدتی با گل نشستم.
سعدی.
|| ناکس. فرومایه. پست:
نبد زندگانیش جز هفت ماه
تو خواهیش ناچیز خوان خواه شاه.
فردوسی.
هر آنکس که ناچیز بد چیز گشت
وز اندازه ٔ کهتری برگذشت.
فردوسی.
ناچیز که وهم کرده کان چیزی هست
خوش بگذر از این خیال کان چیزی نیست.
عبید زاکانی.
|| نیست و نابود. (ناظم الاطباء). لاشی ٔ. عدم. هیچ:
که یزدان ز ناچیز چیز آفرید
بدان تا توانائی آمد پدید.
فردوسی.
کند چون بخواهد ز ناچیز چیز
که آموزگارش نباید بنیز.
فردوسی.
توانی ز ناچیز چیز آفرید
هم از تو شود چیزها ناپدید.
شمسی (یوسف و زلیخا).
همی گوئی زمانی بود از معلول تا علت
پس از ناچیز محض آورد موجودات را پیدا.
ناصرخسرو.
او زبده ٔ جلال و چو تقدیر ذوالجلال
ناچیز را ز روی کرامات چیز کرد.
خاقانی.
این نقش که نگاشت و از ناچیز بچیز آورد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 1).
در اندیشه ٔ من چنان شد درست
که ناچیز بود آفرینش نخست.
نظامی.
|| بیهوده. کار بیهوده و بی نتیجه و بی فایده. (ناظم الاطباء). باطل. غار. اُهلول. هَمرَجَه. (از منتهی الارب). لغو. بیهوده. لهو. عبث: وهمان فروگرفت از مال به کار بردن و بر ناچیز و ببازی و نشاط مشغول بودن. (تاریخ سیستان). || بسیار کم. بسیار قلیل. نهایت اندک. مزجاه. بغایت ناچیز. بسیار اندک.
- ناچیزهمت، اندک همت. بی همت. دون همت. پست همت:
کنون پنداری ای ناچیزهمت
که خواهد کردنت روزی فراموش.
سعدی.
|| خراب شده. ویران شده. (ناظم الاطباء).

ناچیز داشتن. [ت َ] (مص مرکب) ناچیز شمردن. به چیزی نشمردن. به چیزی نگرفتن. مهم نشمردن. اهمیت ندادن. اعتنا نکردن:
-به ناچیز داشتن:
ندارد بزرگی کسی را بچیز
نه خواری به ناچیز دارد بنیز.
فردوسی.

ناچیز کردن. [ک َ دَ] (مص مرکب) کشتن. به قتل رساندن. از بین بردن.اعدام. تار و مار کردن. به قتل رساندن. از بین بردن. مغلوب کردن. در هم کوفتن. منکوب کردن:
هندوان را سربسر ناچیز کرد
رومیان را داد یک چندی زمان.
فرخی.
فرمان سلطان محمود بود به توقیع وی تا خواجه احمد را ناچیز کرده آید چه قصاص خونها که به فرمان وی ریخته آمده است واجب شده است. (تاریخ بیهقی ص 370). سخت عجب است کار فرزندان آدم که یک دیگر را ناچیز می کنند. (تاریخ بیهقی ص 192).
دیر نپاید که کند گشت چرخ
این همه را یکسره ناچیزو لاش.
ناصرخسرو.
|| فقیر کردن. بی چیز کردن. بیچاره کردن: ایشان را بزدم و بی مردم کردم و ناچیز کردم و بی نزل شدند. (تاریخ بیهقی ص 703). رعایای خراسان را ناچیز کرد. (تاریخ بیهقی ص 427).
عطایش گنج را ناچیز میکرد
نسیمش گنج بخشی نیز میکرد.
نظامی.
|| خوار کردن. خفیف کردن. بی ارزش داشتن:
به چشم خرد چیز ناچیز کرد
دو صندوق پرسرب و ارزیز کرد.
فردوسی.
بتان شما بشکند و دین شما ناچیز کند. (تاریخ سیستان). || تباه کردن. تلف کردن. اتلاف. از بین بردن:
من اندر فراغ تو ناچیز کردم
جمال و جوانی دریغا جوانی.
فرخی.
میر من ساز سفر داد مرا لیکن من
همه ناچیز و تبه کردم از بی صبری.
فرخی.
اگر کاغذ و نسخت های من همه بقصد ناچیز نکرده بودندی این تاریخ لونی دیگر آمدی. (تاریخ بیهقی ص 289).

وید

هبا

کم

اقل، اندک، بی‌ارزش، بی‌قدر، بی‌قابل، بی‌نتیچه، بیهوده، پشیز، جزئی، خفیف، فرومایه، قلیل، کم، محقر، مزجات، ناقابل،
(متضاد) بسیار

Bagatelle, Barely, Bit, Faint, Fiddling, Fig, Fractional, Frivolous, Hairsplitting, Immaterial, Inappreciable, Inconsequential, Inconsiderable, Insensible, Insignificant, Insubstantial, Invisible, Light, Ling _, Little, Low, Meagerly, Mean, Measly, Minute, Miserable, Narrow, Neglig

بی مقدار، پست و ناقابل، فرومایه

بخس

بخس

بی ارزش، بی بها، ناکس، فرومایه. [خوانش: (ص.)]

اندک، کم،
بی‌ارزش،

تافه، صغیر جدا، ضییل، غیر هام، فقیر، قشه، قلیلا، متکبر

Alltäglich, Arm, Belanglos, Mangelhaft, Schlecht

71