معنی کلب

ویژگی سگ گزنده و مبتلا به هاری،
* کلب‌کلب: ‹کلب‌الکلب› [قدیمی] سگ دیوانه و گزنده، سگ هار،

دهان، گرداگرد دهان، پوز، نس،
منقار پرنده،

سگ،
* کلب اصغر: (نجوم) از صورت‌های فلکی واقع در نیمکرۀ شمالی، کلب مقدم،
* کلب اکبر: (نجوم) از صورت‌های فلکی جنوبی، کلب اعظم، کلب‌الجبار،

سگ عرب

سگ

Dog

سگ , سگ نر , میله قلا ب دار , گیره , دنبال کردن , مثل سگ دنبال کردن

کَلْب، سگ (جمع:کِلاب- اَکْلُب، جمع الجمع: اَکالِب-کِلابات) ایضاً هر حیوان درنده،

کلب. [ک َ] (اِخ) نام موضعی است میان قومس و ری. (منتهی الارب).

کلب. [ک َ] (ع اِ) سگ. (مهذب الاسماء) (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (ترجمان القرآن) (از برهان). کلبه مؤنث آن. ج، اَکلُب، اَکالِب، کِلاب، کِلابات، کَلیب. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). هر سبع گزنده و غالباً به این حیوان (سگ) اطلاق می شود و آن بسیار باوفا و دائم الجوع است و دردوستی و وفا و دنائت و حرص و بخل بدان مثل زنند. (از اقرب الموارد). و رجوع به صبح الاعشی ج 2 صص 40- 43و تحفه ٔ حکیم مؤمن و تدکره ٔ داود ضریر انطاکی و فهرست مخزن الادویه و المرصع و نیز سگ و ابوحاتم، ابوخالد، ابوعامر، ابوعطاف، ابوقیس، ابن نفیع، ابن یوزع، ابن ذارع، ام عولق، ام الهمرس و ام یعفور شود:
گویم اگر عدوی تو کلب است راست است
ورچند با شجاعت و نیروی ضیغم است.
سوزنی.
- کلب آبی، کلب مائی. کلب بحری. (از تحفه ٔ حکیم مؤمن). و رجوع به کلب الماء و کلب نهری و کلب مائی شود.
- کلب البقر، سگ بزرگ ومخصوص صید گراز. (از دزی ج 2 ص 481).
- کلب الصینی، سگ قَلَطّی. نوعی سگ که بخوبی می تواند از روی بو مرده و زنده را از هم تمیز دهد و گویند که در روم مرده را هنگامی دفن کنند که باسگ آن را آزمایش کنند تا بدانند بحقیقت مرده است. (از دزی ج 2 ص 481).
- کلب الکلب، سگ هار. (ناظم الاطباء). و رجوع به کَلِب شود.
- کلب الماء، بیدستر، سمور آبی... که زنان سیاه پوست از پوست آن حیوان کمربند سازند. (از دزی ج 2 ص 481). قندس. (اقرب الموارد) (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). قسم بحری او بقدر سگ اهلی و بزرگتر از آن و دست و پای او بسیار کوتاه و بی دنباله و کثیر الوجود است و پوست او را ظرف نفت می کنند و یک مثقال از زهره ٔ او سم قاتل است و علاج پذیر نیست... (از تحفه ٔ حکیم مؤمن).
- کلب الماء بلغاری، کلب نهری است. (تحفه ٔ حکیم مؤمن). رجوع به کلب نهری شود.
- کلب بحری، کلب مائی. کلب الماء. (از تحفه ٔحکیم مؤمن). رجوع به کلب الماء و تحفه ٔ حکیم مؤمن شود.
- کلب بری، صاحب تحفه ٔ حکیم مؤمن آرد: کلب، بری و بحری و اهلی می باشدو بری رابه عربی ابن آوی و به فارسی شغال و به ترکی چقال نامند و آن گاهی با سگ اهلی جمع میشود و توالد واقع میشود.
- کلب ِ عَوّا، سگ بسیار فریادکننده. (غیاث) (آنندراج). کلب مائی. صاحب تحفه ٔ حکیم مؤمن آرد: سگ آبی دو قسم است یکی بحری و دیگری نهری و آن را به فارسی خزمان گویند چه در شکل شبیه به خز می باشد و به عربی کلب مائی. و رجوع به کلب الماء و کلب نهری شود.
- کلب ِ مُعَلَّم، سگی که دستور تعقیب صید و یا خودداری از آن را اجرا نماید به خوردن صید نیز معتاد نباشد.صیدی که بوسیله ٔ کلب معلم کشته میشود در حکم حیوانی است که بر طبق مقررات ذبح می گردد. و رجوع به کتب فقه شود.
- کلب نهری، به قدر گربه و بزرگتر از آن... ودست و پای او دراز و دنباله ٔ او مانند دنباله ٔ گربه است و در رودخانه ها می باشد... و در تنکابن او را شنگ نامند... (تحفه ٔ حکیم مؤمن). و رجوع به کلب مائی و کلب بحری و کلب الماء و کلب آبی شود.
|| هر دد گزنده. (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد). هر حیوان سبع گزنده. (ناظم الاطباء). || (ص) بدخوی از مردم و جز آن. (منتهی الارب) (آنندراج). مرد گزنده و بدخوی. (ناظم الاطباء). || (اِ) شیر بیشه. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج) (از اقرب الموارد). || نخستین آب رودبار. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج). اول ارتفاع آب در وادی. (از اقرب الموارد). || دوال از پوست ناپیراسته. || کرانه ٔ پشته. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج). || خط میانه ٔ پشت اسب. (آنندراج) (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد).
- کلب الفرس، خط میان نشست اسب. (مهذب الاسماء).
|| میخ قبضه ٔ شمشیر. || گیسوی شمشیر. || بند شمشیر. || هر آنچه که بدان چیزی را استوار کنند. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). هر چیز که چیز دیگر بدان محکم شده باشد. (از اقرب الموارد). || یک دانه جو. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). و رجوع به کلبا شود. || آهن پاره ٔ سر ستونه ٔ آسیا. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). میله ٔ آهنی آسیا. (از اقرب الموارد). || چوب که بدان دیوار را تکیه نهند. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). چوبی که تکیه گاه دیوار باشد. (از اقرب الموارد). || چنگال آهنین پالان که مسافر توشه دان را در آن آویزد. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || ماهئی است. (منتهی الارب) (آنندراج). قسمی از ماهی که آن را «کلب البحر» گویند. (ناظم الاطباء). نوعی ماهی شبیه به سگ. (از اقرب الموارد).
- کلب البحر، قسمی از ماهی. (ناظم الاطباء). کلب بحر؛ سگ آبی، ماهی چسب دار. (از دزی ج 2 ص 481). و رجوع به ترکیب کلب الماء ذیل معنی اول کلب شود.
|| ستاره ای است. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (مهذب الاسماء). کلب الجبار و کلب الاکبر و الکلب المتقدم و کلب الاصغر و کلب الراعی. اصطلاح نجوم. (از اقرب الموارد). و رجوع به کلب اصغر و کلب اکبر و شعرای شامی و شعرای یمانی و ثوابت و صور فلکی و ترکیبهای زیر شود.
- کلب الجبار، ستاره ای است به صورت کلب. (غیاث) (آنندراج). نام صورت پنجم از صور چهارده گانه ٔ جنوبی فلکی و قدماء او را کلب اکبر و شعرای عبور نیز گویند. (مفاتیح، یادداشت به خط مرحوم دهخدا). کلب اکبر. شعری العبور. شعرای یمانیه رجوع به «اتلی من الشعری » در مجمع الامثال میدانی شود. (یادداشت ایضاً).
- کلب الراعی، نام ستاره ای که بر زانوی قیقاوس واقع است. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). قیقاوس. (نفائس الفنون ذیل صور کواکب). و رجوع به همین کلمه شود.
- کَلب ِ عَوّا؛ منزلی از منازل قمر و آن چهار ستاره اند بصورت سگ آواز کننده. (غیاث) (آنندراج).
- کلب مقدم، ششمین صورت از صورتهای جنوبی، ای سگ پیشین. و رجوع به التفهیم بیرونی ص 94 شود.
|| دوال سرخ که میان دو طرف ادیم توشه دان باشد. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). || مهره ای که بدان بازی نرد کنند... این مهره بدان جهت کلب نامیده شده که سر سگی بر آن قرار داده اند. (از دزی ج 2 ص 481). || مهره ٔ کوچکی که بدان بازی «دام » کنند. (از دزی ایضاً). || نوعی کرم دراز که از خارج به درختان حمله ور می شود. (از دزی ایضاً). || نوعی پرنده. (از دزی ج 1 ص 7).

کلب. [ک َ ل ِ] (ع ص) کلب کلب [ک َ ب ُن ْ ک َ ل ِ]، سگ دیوانه و گزنده. (منتهی الارب) (از آنندراج) (از غیاث). سگ هار و گزنده. (ناظم الاطباء). و رجوع به نشوء اللغه ص 17 شود. || رجل کلب، مرد دیوانه از گزیدن سگ دیوانه. ج، کلبی [ک َ با]. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء).

کلب. [ک َ] (اِخ) ابن عمروبن لؤی از بحیله. جد جاهلی است. (از اعلام زرکلی).

کلب. [ک َ] (اِخ) جد جاهلی و فرزندان او بطنی از خثعمند و منازل آنها به ارض حجاز است. (از اعلام زرکلی).

کلب. [ک َ] (اِخ) حی سوم از قضاعه، و آنها از اولاد کلب بن وبرهبن ثعلبهبن حلوان بن عمران ابی الحافی بن قضاعه، و حارثه کلبی، ابوزیدبن حارثه مولی رسول اﷲ (ص) از آنهاست. صاحب حماه گوید: بنوکلب در دوران جاهلیت در «دومه الجندل » و تبوک و اطراف شام اقامت داشتند و ابن سعید گوید: هم اکنون جمع کثیری از آنان در خلیج قسطنطنیه سکونت دارند و مسلمان هستند. و صاحب مسالک الابصار آرد: اقوامی از آنان در بشیرز و حلب و آبادی های آن و تدمر و المناظر سکونت دارند و منسوب بدانهارا کلبی گویند. (صبح الاعشی ج 1 ص 316). قبیله ای است از قضاعه و کلبی منسوب به اوست (منتهی الارب). قبیله ای از قضاعه. و هو کلب بن وبرهبن تغلب بن حلوان بن عمران بن قضاعه. کلبی منسوب بدان است. (منتهی الارب). نام قبیله ای از قضاعه. (ناظم الاطباء). ابن وبره از قضاعه جد جاهلی و از نسل اوست بنوکلده و بنواوس و بنوثور و بنورفیده. (از اعلام زرکلی). و رجوع به الموشح ص 61، 81، 195 و انساب سمعانی و امتاع الاسماع ص 30 و 31 و عقدالفرید ج 3 ص 287 و 292 و الحلل السندسیه ص 298 شود.

کلب. [ک َ ل َ] (اِ) گرد بر گرد دهان. (برهان) (آنندراج). گرداگرد دهان. (ناظم الاطباء). گرد بر گرد دهن. (لغت فرس اسدی چ اقبال ص 31) (اوبهی). گرداگرد دهان. گرد بر گرد دهان. (حاشیه ٔ فرهنگ اسدی نخجوانی، یادداشت به خط مرحوم دهخدا):
خشک شد کلب سگ و بتفوز سگ
آنچنان کورا نجنبد هیچ رگ.
رودکی (یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
|| منقار مرغان را نیز گفته اند. و به این معنی با بای پارسی (کلپ) هم آمده است. (برهان) (آنندراج). منقار مرغ. (ناظم الاطباء): هر مرغی که راست کلب است دانه خوار. (التفهیم بیرونی). کژ کلبان چون باشه و کرکس. (التفهیم ایضاً). و رجوع به کلفت و کلپ و شند و منقار شود.

کلب.[ک َ] (ع مص) تب زده گردیدن. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج). || بمهماز زدن اسب را. (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد). مهمیز زدن اسب را. (ناظم الاطباء). || بریدن پوست را. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). || عقل رفته و مدهوش شدن از دیوانگی گزیدن سگ (بدین معنی مجهول بکار می رود). (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). || دوال سرخ دوختن میان دو طرف ادیم توشه دان. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد).

کلب. [ک َ ل َ] (ع مص) کلب زده و دیوانه گردیدن. (منتهی الارب) (آنندراج).گزیدن سگ یا سگ هار کسی را. (ناظم الاطباء). عارض شدن شبه جنون هاری بر کسی از گزیدگی سگ هار. (از اقرب الموارد). || دیوانه شدن سگ و گرگ. (المصادر زوزنی). || خشمناک شدن. (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد). خشمناک شدن و غضب کردن. (ناظم الاطباء). || فرومایگی کردن. (منتهی الارب) (آنندراج). فرومایه گردیدن. (ناظم الاطباء). || درشت شدن برگ درخت از عدم سیرابی. (منتهی الارب) (آنندراج). درشت و خشن شدن برگ درخت از نرسیدن آب و چسبیدن به جامه ٔ کسی که بر آن عبور کرده. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || سخت گردیدن سرما. (منتهی الارب) (آنندراج). سخت شدن سرمای زمستان. (المصادر زوزنی) (تاج المصادر بیهقی) (از اقرب الموارد). || سخت شدن زمانه. (منتهی الارب) (آنندراج). || درآمد رسن میان بکره ٔ چاه و چوب آن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || سخت و حریص شدن بر حرب قومی. (تاج المصادر بیهقی) (المصادر زوزنی). حریص شدن. (از اقرب الموارد). || بسیار خوردن بی سیری. (از منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || (اِمص) زن جلبی. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). || آزمندی. (منتهی الارب) (آنندراج). حرص. (ناظم الاطباء). || تشنگی. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد). || سختی زمانه. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب) (آنندراج). || سختی سرما. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد). || دیوانگی سگ که از خوردن گوشت آدمی حادث گردد. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). || دیوانگی مردم از گزیدن سگ دیوانه. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || نوعی از دیوانگی ستور. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). || (اِ) بانگ سگ هارگزیده. (ناظم الاطباء). بانگ گزیده ٔ سگ دیوانه. (منتهی الارب) (آنندراج). بدی و آزار. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (آنندراج): یقال، دفعت عنک کلب فلان، ای شره. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد).

کلب. [ک َ ل ُ] (اِ) در هندی نام یک شبانروز برهمنی باشد و آن هزار سال است از طبیعت کل و تمام آن سی وشش شبانروز است. (برهان) (آنندراج). کلپ... سانسکریت کلپا. مخفی نماند که صاحب برهان لفظ کلپ هندی بمعنی یک شبانروز برهمنی که هزار سال باشد و تمام آن سی وشش شبانروز است نوشته و این خطای فاحش است چه در اکثر کتب معتبر علمی هند کلپ بفتح کاف تازی و بای فارسی در آخر بمعنی یک روز برهما نوشته است که 4320000000 سال طبیعی باشد. (از حاشیه ٔ برهان چ معین). و رجوع به کلپ و تحقیق ماللهند ص 83 و 355 شود.

هبکات کلب. [هَُ ب َ ت ُ ک َ] (اِخ) نام چند آب مر کلب را. (ناظم الاطباء). چند آب است کلب را. (منتهی الارب). آبهایی از بنی کلب. (اقرب الموارد) (معجم متن اللغه) (تاج العروس) (معجم البلدان).

(کَ لَ) (اِ.) منقار مرغان.

(کَ) [ع.] (اِ.) سگ. ج. کلاب.

دور تا دور دهان

52