معنی پاشنه

پاشنه. [ن َ / ن ِ] (اِ) جزء مؤخر پای آدمی. پَل. (فرهنگ اسدی نسخه ٔ خطی نخجوانی). بَل. عقب. پاشنا. بَسل. (برهان):
بزد پاشنه سنگ انداخت دور
زواره بر او آفرین کرد و سور.
فردوسی.
|| عظم عقب. استخوان جزء مؤخر قدم. استخوانی درشت و کوتاه که تکیه ٔ آدمی و دیگر حیوان گاه قیام بر آن بود. || عقب کفش. آنجایی از کفش که پاشنه ٔ آدمی بر آن آید. || قسمتی از بُن در که بر زمین یا بگوشه ٔ زیرین چارچوب فرورود و دَر بر آن گردد. || و در تفنگ، ماشه.
- پاشنه برنهادن، رکاب گران کردن. مهمیز زدن. پاشنه زدن: امیر خراسان حاجبی را فرمان داد که رو میرکان سجزی را برگوی تا گوی زنند، حاجب فرارفت و گفت. ایشان خدمت کردند و اسب پاشنه برنهادند و گوی زدند چنانک از آن دوازده هزار گوی ببردند. (تاریخ سیستان).
- پاشنه ٔ خانه اش را درآوردن، در تداول عوام به ستوه آوردن وی از مطالبه ٔ طلبی و جز آن.
- پاشنه ٔ دهن را کشیدن، عتاب بسیار کردن. دشنام و سقط فراوان گفتن.
- پاشنه زدن، رکاب کشیدن. پاشنه برنهادن. رکاب گران کردن. مهمیز زدن:
به پیش سپاه اندر آمد طوُرگ
که خاقان وراخواندی پیر گرگ
چو بُد کردیه با سلیح گران
میان بسته بر سان جنگ آوران
دلاور طَوُرگش ندانست باز
بزد پاشنه رفت پیشش فراز.
فردوسی.
همیخواست زد بر سر اسب اوی
بزد پاشنه مرد پرخاشجوی.
فردوسی.
- پاشنه یا پاشنه های کسی را کشیدن، وی را بکاری بفریب تهییج و ترغیب کردن.
- مثل پاشنه ٔ شتر، نانی سیاه و سخت. برای کلمه ٔ مرکب سنگ پاشنه و نظایر آن رجوع به ردیف و رده ٔ همان کلمه شود.

پاشنه کوتاه. [ن َ / ن ِ] (ص مرکب، اِمرکب) کفشی که پاشنه ٔ آن کوتاه باشد. مقابل پاشنه بلند.

پاشنه گز. [ن َ / ن ِ گ َ] (نف مرکب، اِمرکب) حمارقبان. (خواص الحیوان). حمارقپان. (ترجمه ٔخواص الحیوان). پاشنه گزَک. رجوع به پاشنه گزک شود.

پاشنه ترکیده. [ن َ/ ن ِ ت َ دَ / دِ] (ص مرکب) در تداول عامیانه، بی سروپا: خانم پاشنه ترکیده.

پاشنه برگردان. [ن َ/ ن ِ ب َ گ َ] (ص مرکب، اِ مرکب) کفش پاشنه بخواب.

پاشنه گاه. [ن َ / ن ِ] (اِمرکب) آنجایی از دوپهلوی اسب که پاشنه ٔ سوار بر آن خورد: مَعدّ؛ پاشنه گاه سوار از اسب. (منتهی الارب).

سنگ پاشنه. [س َ گ ِ ن َ / ن ِ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) سنگ پا. نشف. نشفه. (مهذب الاسماء). پاشنه سنگ. (نصاب الصبیان).

(زیست‌شناسی) قسمت عقب کف پا: پاشنهٴ پا،
آن قسمت از ته کفش که زیر پاشنۀ پا واقع می‌شود: پاشنهٴ کفش،
لبۀ عقب کفش که پشت پاشنۀ پا را می‌گیرد و اگر آن را بخوابانند زیر پاشنۀ پا می‌رود،
پایۀ در که در بر روی آن حرکت می‌کند: پاشنهٴ در،

Pivot, Stern

topuk

کعب، مخلب

tacco

Absatz (m), Ferse (f), Hacke (f)

(اسم) جزو موخر پای آدمی پل بل پاشنا عقب، استخوانی درشت و کوتاه که تکیه آدمی و دیگر حیوان هنگام ایستادن بر آن بود استخوان جزو موخر قدم عظم عقب. یا پاشنه پا -3 آنجای از کفش که پاشنه آدمی بر آن آید عقب کفش. یا پاشنه کفش را ور کشیدن. مهیای انجام دادن کاری شدن. یا پاشنه (پاشنه های) کسی را کشیدن. ویرا بکاری بفریب تهییج و ترغیب کردن، قسمتی از بن در که برزمین یا بگوشه زیرین چارچوب فرو رود و در بر روی آن چرخد. یا پاشنه خانه کسی را در آوردن. بستوه آوردن وی بسبب مطالبه طلبی یا خواهشی. یا پاشنه دهن را کشیدن. عتاب بسیار کردن دشنام فراوان دادن. -5 ماشه تفنگ، (در ویلن) آرشه ویلن دو انتها دارد. آن قسمت از آرشه که در بین دست یا انگشتان نوازنده قرار میگیرد (ته) یا (پاشنه ء) آرشه گفته میشود و ممکن است نغمه ای را روی ویلن با پاشنه اجرا کنند و این سه حالت دارد: آنکه فقط حرکت آرشه بطرف راست باشد، آنکه فقط حرکت آرشه بطرف چپ باشد، آنکه حرکت آرشه در هر دو جهت چپ و راست باشد. اجرای نغمه با پاشنه آرشه باعث منقطع شدن نغمه میگردد. یامثل پاشنه شتر. نانی سیاه و سخت.

(اسم) پاشنه گز

(صفت) (کفش) کفشی که پاشنه کوتاه دارد مقابل پاشنه بلند.

(صفت اسم) کفش زنانه که پاشنه بلند دارد مقابل پاشنه کوتاه.

بخش عقب پای آدمی، پاشنا، عقب، قسمتی از کفش که پاشنه روی آن قرار می گیرد، قسمتی از در که در روی آن می چرخد، استخوانی درشت و کوتاه که تکیه آدمی و دیگر حیوان هنگام ایستادن بر آن باشد، در خانه کسی را درآوردن کنا [خوانش: (نِ) [په.] (اِ.)]

(~. خا) (ص مر.) کفشی که پاشنه آن بخوابد. مق پاشنه نخواب.

(~. بُ لَ) (ص مر.) کفشی که پاشنه آن بلند باشد. مق. پاشنه کوتاه.

بسل

358