معنی هلنیسم

فرهنگ و تمدن یونان باستان

هلنیسم

هلنیسم

(صفت) آنکه پیروپان هلنیسم باشد.

گوت شمید. (اِخ) آلفرد. یکی از مورخان و خاورشناسان آلمانی است که در سال 1835. در لوش ویتز متولد شد. وی در شهرهای کیل (1865)، کنیکسبرگ (1873) و ینا (1876) به اخذ کرسی علمی موفق شد و سرانجام به استادی تاریخ در توبینگن رسید و در همانجا در دوم مارس 1887 درگذشت. وی در زبانهای شرقی و تاریخ ادبیات دوره ٔ هلنیسم استاد بود. بزرگترین اثر او کتاب «تاریخ ایران » است. در چاپ نهم دائرهالمعارف بریتانیکا نیز مقاله ای راجع به ایران دارد. آثار دیگرش به نام «نوشته های کوچک » به اضافه ٔ صورت کتابهایش در سالهای 1889 تا 1894 به وسیله ٔ روهل چاپ شده است. (از دائرهالمعارف بریتانیکا).

اطینا. [اَ] (اِخ) معرب آتن که بصورت آطنه و اتینا و اثینه وآتنه و آطن و آتن آمده است. صاحب قاموس کتاب مقدس در ذیل اطینا یا اتینا آرد: (شهر منرفا) و از بزرگترین شهرهای آتیک در یونان است. شهر مزبور بر خلیج سالونیک واقع است و مسافت آن از ساحل به اندازه ٔ پنج میل است. این شهر در دشتی پهناور است و از سوی جنوب غربی به دریا امتداد می یابد و در کنار دریا سه بندر دارد که بزرگترین آنها را پیریه می گفتند و جاده ای که ازشهر بدانجا می رفت دارای دیوارهای بلند بود. در دشت مزبور چندین تپه نیز وجود داشت که بزرگترین آنها را بنام اکراپولس می خواندند و همانند قلعه ٔ بعلبک بود و150 پا ارتفاع داشت. شهر در پیرامون آن بنیان نهاده شده بود و بیشتر آبادی های آن بسوی دریا امتداد می یافت. بالای تپه ٔ مذکور تا اندازه ای مسطح بود و قریب 800 پا طول و 400 پا عرض داشت. در سوی چپ تپه هیکل پلس اتینا یا منرفا نگهبان و حامی شهر بود. و هیکل نبتون خدای دریا نیز در همان سقف قرار داشت. در سوی دست راست بنای پارثنا که نمونه ٔ جلال و شکوه شهر اطینا و تفوق معماری یونانیان بود دیده می شد و با اینکه سالیان دراز از آن روزگار می گذرد هنوز هم آثار عالی و نشانه های افتخارآمیز آن پایدار و مایه ٔ اعجاب بینندگان است. ساختمان مزبور از مرمر سفید و در نهایت زیبایی است و مجسمه ٔ منرفا در این هیکل بود که فدیاس آن رااز طلا و عاج با سبکی خوشنما برآورده بود. میان اکروپولس و تپه ای که در سوی شمال غربی است وادی کوچکی بود و تپه ٔ مزبور جایگاه مجلس شورای عام بود. وادی مزبور اریوباغوس یا قلعه ٔ حکومتی را از پی نکس جدا می ساخت. و پی نکس تپه ٔ سنگی کوچکی بود که اجتماع عام مردم بر آن روی می داد و جایگاه خاصی از سنگ طبیعی داشت که خطیبان نامور از آنجا خطابه ٔ خود را بگوش ملت میرسانیدند. تپه ٔ دیگری نیز وجود داشت که دارای موزه ای بود و در شمال آن میدانی دیده می شد که اطراف آن با عمارات عالی دلکش محصور بود و در هر سوی آن قربانگاهها و هیکلها و معبدها دیده می شد. شهر مزبور مجهز به همه گونه ابزار جنگی و وسایل کسب دانش و فصاحت و ادب بود. خانه ٔ دانش افلاطون و دیوان معارف ارسطو و ایوان زینو و میدانی که دیموشینوس (دمستن) خطیب در آن برای خطابه می ایستاد، همه از افتخارات آن بشمار می رفت و نشان می داد که این شهر مهد تمدن قدیم جهان است و معروف ترین صاحبان مکاتب فلسفی و بهترین و زبردست ترین نقاشان و حجاران و معماران جهان در این شهر میزیستند. در این شهر سیصد انجمن برای بدست آوردن حکایات و اخبار تازه بود که از دلبستگی مردم آن به این گونه مطالب حکایت می کرد. (از قاموس کتاب مقدس به اختصار). و فرید وجدی در ذیل اتینا آرد: آتن پایتخت کنونی یونان امروز، در قدیم تنها پایتخت ناحیه ٔ اتیک و یگانه مرکز تمدن یونانی بود... تاریخ بنای آن بدرستی معلوم نیست ولی از سنگنوشته هایی که در پاتروس هست چنین برمی آیدکه شهر مزبور را یکی از فرمانروایان بنام سیکروپس در سال 1582 ق. م. بنا کرده است. اتینا در آغاز عبارت از 12 دهکده بود و چون «تیزیه » از جزیره ٔ کرت بازگشت از مجموع دهکده های مزبور شهر اتینا را بنیان نهاد و آن را بنام «اتینیه » خدای عقل نامگذاری کرد. آتن امروزی شهر زیبایی است ولی از مجسمه های باشکوه قدیم آن اندکی بجای مانده که با عظمت و شکوه دیرین آن تناسبی ندارد. اتینا دارای سه بندر بنام های پیریه و منتیسی و فلیر بود و این بندرها بوسیله ٔ دیوار درازی که آن را پریکلس رئیس جمهور یونان در قرن پنجم پیش از میلاد بنا کرده بود بشهر می پیوست و چون خشایارشا پادشاه ایران در سال 480 ق. م. آتن را بسوخت پریکلس مذکور بار دیگر آن را بنیان نهاد. آتن باستان کانون فلسفه و زیستگاه حکیمان و فیلسوفان نامور و مهد هنرمندان ودانشمندان بود و هم اکنون از آثار و مجسمه های اندکی که بجای مانده می توان به تمدن عظیم و درخشان آن در گذشته پی برد و همین آثار برای جاویدان ساختن نام شهرقدیم و ملتی که بانی آن تمدن بوده کافی است. (از دائرهالمعارف فرید وجدی به اختصار). رجوع به قاموس کتاب مقدس ص 16 و 17 و کلمه ٔ اریوس باغوس در همان کتاب و آتن در این لغتنامه و یونان و تمدن یونانی یا هلنیسم و تاریخ ایران باستان مشیرالدوله (خشایارشا) شود.

195