معنی نوآیین - جدول یاب

لغت نامه دهخدا

نوآیین

نوآیین. [ن َ / نُو آ] (ص مرکب) زیبا. آراسته. (جهانگیری) (رشیدی) (برهان قاطع) (انجمن آرا) (آنندراج) (ناظم الاطباء). به آئین. (فرهنگ فارسی معین). نوآئین:
نوروز جهان چون بت نوآئین
از لاله همه کوه بسته آذین.
کسائی.
به پیشش بتان نوآئین به پای
تو گفتی بهشت است کاخ و سرای.
فردوسی.
یک توده شارهای نگارین به ده درست
یک خانه بردگان نوآئین به ده درم.
فرخی.
نوای تو ای خوب ترک نوآئین
درآورد در کار من بینوائی.
منوچهری.
فسانه گرچه باشد نغز و شیرین
به وزن و قافیه گردد نوآئین.
فخرالدین اسعد.
دگر دید شهری نوآئین به راه
کُهی نزد او سَرْش بر اوج ماه.
اسدی.
یکی جشن نوآئین کرده بُد شاه
که بُد درخورد آن دیهیم و آن گاه.
شمسی (یوسف و زلیخا).
ز هر چهار نوآئین تر و بدیعتر است
نگار من که زمانه چو او ندید نگار.
مسعودسعد.
مهربان داشتم نوآئینی
چینیی بلکه دردبرچینی.
نظامی.
ببینید کز هر دو پیکر کدام
نوآئین تر آید چو گردد تمام.
نظامی.
|| بدیع. (فرهنگ اسدی ص 379). شگفت. طرفه. (اوبهی). آنکه به طرزی تازه جلوه گر شده باشد. (از رشیدی). جالب توجه:
کمان را بیفکند و زوبین گرفت
به زوبین شکار نوآئین گرفت.
فردوسی.
همی راند با رومیان نیکبخت
پی دیدن آن نوآئین درخت.
فردوسی.
پیاده شد از اسب سالار نو
درخت نوآئین پر از بار نو.
فردوسی.
شاخ است همه آتش زرین و همه شاخ
پر زرّ کشیده است و فراخ [؟] است و نوآئین.
عماره (از فرهنگ اسدی).
همه عالم ز فتوح تو نگاری گشته ست
همچو آگنده به صد رنگ نوآیین سیرنگ.
فرخی.
گفتم به روز بار توان رفت پیش او
گفتا چو یک مدیح نوآئین بری توان.
فرخی.
مرا نوآئین باغی است روی آن بت روی
که زآسمان چو دگر باغها نخواهد نم.
فرخی.
بدید آن درخت نوآئین به بار
چو باغی براز گونه گون میوه دار.
اسدی.
بسی هدیه های نوآئینْش داد
همیدون یکی گاو زرینْش داد.
اسدی.
وِامروز پاک باز ز من بربود
آن حله های خوب نوآئینم.
ناصرخسرو.
در حسرت آن عنبر و دیبای نوآئین
فریاد ز بزاز و ز عطار برآمد.
سنائی.
مغنی بیار آن نوای غریب
نوآئین تر از ناله ٔ عندلیب.
نظامی.
|| نوپدیده آمده. (اوبهی) (فرهنگ خطی) (برهان قاطع) (فرهنگ اسدی) (ناظم الاطباء). جدید. تازه. مستحدث. نو. نوظهور:
نمانی دگرگون به هر گوشه ای
درفشی نوآئین و نو توشه ای.
فردوسی.
ز کین نوآئین و کین کهن
مگر در جهان تازه گردد سخن.
فردوسی.
سرانجام لشکر نماند نه شاه
بیاید نوآئین یکی پیشگاه.
فردوسی.
|| نوباوه. (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). || که شیوه ٔ تازه و بدیع دارد. که روش نو و تازه دارد. مبدع. مبتکر:
هرچه زیور بود نوروز نوآئین آن همه
برد بر گلهای باغ وراغ نوروزی به کار.
فرخی.
نوآئین مطربان داریم و بربطهای گوینده
مساعد ساقیان داریم و ساعدهای چون فله.
منوچهری.
سرودی گفت کوسان نوآئین
در او پوشیده حال ویس و رامین.
فخرالدین اسعد.
|| شایسته. پسندیده. مطلوب. خوب. مرغوب. به آئین:
گر نام نکوباید و کردار نوآئین
دارند بحمداللَّه و هستند سزاوار.
فرخی.
لاجرم سلطان امروز بدو شادتر است
هم بدین حال نوآئین و بدین بخت جوان.
فرخی.
نواگر شدند آن پریچهرگان
نوآئین بود ماه در مهرگان.
نظامی.
ای گرامی تر ز دانش وی نوآئین تر ز دین.
قطران (از انجمن آرا).
سراینده هر یک دگرگون سرود
سرودی نوآئین تر از صد درود.
نظامی.
|| بدعت. مبتدع. رسم بد. بی رسم. (یادداشت مؤلف):
دو کار است هر یک به نفرین و بد
گزاینده رسمی نوآئین و بد.
فردوسی (از یادداشت مؤلف).
|| جوان:
نوآئین یکی شاه بنشاندند
سراسر بر او آفرین خواندند.
فردوسی.
بتان را به شاه نوآئین نمود
که بودند چون گوهر نابسود.
فردوسی.
روارو برآمد که بگشای راه
که آمد نوآئین گو تاج خواه.
فردوسی.
|| نورسیده. تازه پا. که هنوز سروسامانی نیافته است:
جان شهربند طبع و خرد ده کیای تو
در خوان این غریب نوآئین چه مانده ای ؟
خاقانی.
جان را به فقر بازخر از حادثات از آنک
خوش نیست این غریب نوآئین در این نوا.
خاقانی.
|| خوشبخت. بختیار:
بدو گفت رستم که ای پهلوان
نوآئین و نوساز و فرخ جوان.
فردوسی.
دلم خواهد ولی بختم نسازد
نوآئین آنکه بخت او را نوازد.
نظامی.
نوآئین ترین شاه آفاق بود
نوازاده ٔ عیص اسحاق بود.
نظامی.
|| شخصی که آئین تازه و رسم نوی احداث کند. (برهان قاطع) (از ناظم الاطباء). مبدع. (ناظم الاطباء). || (اِ مرکب) آراستگی و زینت خانه. (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). || نو آیین، راه و روش تازه و بدیع. (انجمن آرا) (آنندراج). رسم تازه. عادت نو. (ناظم الاطباء). آئین نو. || دین جدید. (فرهنگ فارسی معین). آئین و مذهب تازه.