معنی زیف | جدول یاب

لغت نامه دهخدا

زیف

زیف. (اِ) زفت را گویند و آن صمغی باشد سیاه که بر سر کچلان چسبانند. (برهان) (آنندراج) (فرهنگ فارسی معین) (اوبهی) (ناظم الاطباء) (لغت فرس اسدی چ اقبال ص 248). || گناه. (برهان) (آنندراج) (اوبهی) (ناظم الاطباء). || بی ادبی بود. (لغت فرس اسدی چ اقبال ص 257) (از برهان) (از فرهنگ فارسی معین) (از آنندراج) (از ناظم الاطباء). قیاس شود با پهلوی «زفان » (سخن بی معنی و پوچ). گفتار بی معنی و جفنگ. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا):
کی بر او زر و سیم عرضه کنم
خویشتن را بگفت راد کنم
من بدین مکر و حیله زر ندهم
بر ره زیفش اوستاد کنم.
حکاک (از لغت فرس اسدی چ اقبال ص 247).
|| (ص) در زمان سوزنی در خراسان دور، لوتره گویان، زیف را بمعنی زشت مطلق استعمال می کرده اند مقابل نیکو. به لوترا زشت مقابل دخ یعنی نیکو. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). بد. (فرهنگ نظامی، گنجینه ٔ گنجوی ص 284):
همیشه تا که بود زیف زشت ودخ نیکو
به لفظلوتره گویان یاوه گوی کرخ
ز چرخ باد همه شغل دشمنان تو زیف
ز بخت باد همه کار دوستان تو دخ.
سوزنی (یادداشت ایضاً).
گفت این قوم ظریف همه هستند حریف
باد بی اینها زیف گردد اندر حلقو.
سوزنی (یادداشت ایضاً).
ز هر زاغی بجز چشمی نجویم
بهر زیفی جز احسنتی نگویم.
نظامی (گنجینه ٔ گنجوی وحید ص 284).
|| در عربی زر قلب و ناسره باشد. (برهان). سیم ناسره و مردم ناکس. (نسخه ای از اسدی، یادداشت بخط مرحوم دهخدا). زر ناسره و ناروا. (غیاث):
کردی گرو دو بالش... را به زیف و سیم
با ریش همچو حشو نهالی و مرفقه.
سوزنی (یادداشت ایضاً).
عیار دهر کم از راست دیدم زاتش همت
زرش زیف است و چون آتش به ارزانیست ارزانی.
خاقانی.
چه عجب زیر که نشیند آب
که زر زیف و آب سیم سره است.
خاقانی.
تا من به مشاطگی این عروس قیام نمایم و زیف این بضاعت پیش امیر، بامیری پر کار کنم. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 14).
از درون زیفی و بیرون سرخ رو لیکن چه سود
بوته ٔ دوزخ همی بیرونت آرد از عیار.
کمال الدین اسماعیل.
دیده چون بی کیف هر باکیف را
دیده پیش از کان صحیح و زیف را.
مولوی.
رجوع به ماده ٔ بعد شود.

زیف. [زَ] (ع مص) خرامیدن در رفتار. (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). خرامیدن. (تاج المصادر بیهقی) (زوزنی). || دم در زمین کشیدن کبوتر و سینه برداشتن اونزدیک ماده و بانگ کردن. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). رجوع به زیفان شود. || برجستن حائط را. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد). برجستن از دیوار. (ناظم الاطباء). || مایل شدن آفتاب. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). || نبهره شدن سیم. (تاج المصادر بیهقی) (زوزنی). ناروا شدن درم از جهت غش. (غیاث). ناروان شدن درم و ناروان گردانیدن: و زافت الدراهم زیوفاً و کذا زافت علیه، ناروان شد درمها و زاف فلان الدراهم، ناسره و ناروان گردانید دراهم را. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). رجوع به معنی بعد شود. || (ص) درهم زیف، درم ناسره و هی ردیه. ج، زیاف، ازیاف. (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). ج، زیوف. (ناظم الاطباء) (اقرب الموارد). درم ناسره. (غیاث). درمهایی که بیت المال آن را نمی پذیرد. (از تعریفات جرجانی). رجوع به ماده ٔ قبل و نقودالعربیه و کشاف اصطلاحات الفنون ج 1 ص 617 شود. || (اِ) کناره های دیوار که به خشت فروگرفته باشند تا دیوار را نگاه دارد. || پایه های نردبان. || کنگره ها. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). || نوار دوخته شده بر گرداگرد «طربوشه » (فینه) برای حفاظت از آلودگی. || نوار یا حاشیه ٔ تزیینی بر دامن لباس. ج، ازواف. (از دزی ج 1 ص 619). رجوع به زیق شود.

زیف. (اِخ) مردی از نسل یهودا. (اول تواریخ ایام 4: 16). || شهریست در قسمت جنوبی یهودا. (صحیفه ٔیوشع 15:24). || شهری است بر تلی که بمساحت 4 میل از جرون دور و در موضعی که به تل الزیف مسمی است و بر حدود دشت زیف واقع میباشد (اول سموئیل 23:14- 24 و 26:2) که داود بدین فرار نموده از دست شاؤل خلاصی یافت و دور نیست که همان شهری باشد که رحبعام آن را قلعه ساخت... (قاموس کتاب مقدس). صحرای فلسطین بر کنار بحرالمیت، آنجا که داود خود را از آزار وشکنجه ٔ سائول رهانید. (از لاروس). || (اِ) اسم یکی از ماههای عبرانی می باشد که زیو نیز خوانده شده است. (اول پادشاهان 6: 1) (قاموس کتاب مقدس).