معنی زرنیخ

زرنیخ درخواب، دلیل رنج و بیماری است. اگر بیند زرنیخ میخورد، دلیل که بیمار گردد. اگر بیند که زرنیخ بفروخت یا به کسی بخشید یا از وی ضایع شد، دلیل است از بیماری و غم ایمن باشد. - محمد بن سیرین

اگر بیند که کان زرنیخ یافت یا خروار زرنیخ به خانه برد، دلیل که مال بسیار به دست آورد و آن را به بیماری هزینه کند. اگر بیند زرنیخ زرد در جایگاهی جمع می کرد، دلیل که در سفر بیمار گردد. - جابر مغربی

زرنیخ. [زَ / زِ] (اِ) نام دوایی که به هندی هرتال گویند. (غیاث اللغات) (آنندراج). و آن پنج قسم است: زرد، سرخ، سپید، سبز، سیاه و اقسام آن از سمومات است. (آنندراج). زرنیق. هرتال و جسم معدنی مرکب از گوگرد و ارسنیک. (ناظم الاطباء). سنگی است به فارسی و بهندی آن را هرتال گویند و آن پنج قسم است: زرد، سرخ، سپید، سبز، سیاه و اقسام آن از سمومات است. (منتهی الارب).سنگی که به رنگهای مختلف است و چون با آهک آمیزند جهت ستردن موی بکار آید و این معرب زرنه ٔ فارسی است. (از اقرب الموارد).... هوبشمان احتمال داده همریشه ٔ «زر» (طلا) باشد. ارمنی «زریک » (زرنیخ)، پهلوی «زریک » از «زرنیک »، اوستا زرنیه بجای «زرنیه » (طلائی زرین) بعضی آنرا مأخوذ از ارسنیکون یونانی دانسته اند... در فارسی زرنی، زرنه، زرنیق هم آمده، ماده ای است سخت دارای حرارت معمول، رنگش ابرش براق... (حاشیه ٔ برهان چ معین). زرنیق مساوی زرنی. پهلوی «زرنیک » همریشه ٔ زریا، یونانی ارسنیکون... جسمی است معدنی و آن عبارت است از ترکیب گوگردو ارسنیک که در اصطلاح شیمی آنرا سولفور ارسنیک گویند و بر دو نوع است زرنیخ زرد... زرنیخ قرمز... (از فرهنگ فارسی معین). ارسانیقوس. سم الفار. مرگ موش. شک. هاکول. حرفقان. تراب هالک. این کلمه با ارسنیکوس یونانی از یک اصل است و شاید یونانی آن نیز از زرنیخ فارسی مأخوذ است. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا): و اندر کوههای وی... داروهاست که از کوه خیزد، چون: ناک، زرنیخ، گوگرد و نوشادر. (حدود العالم).
فرمان بر آهک کن و زرنیخ و براندای
بر روی و برون آر همه رویت از اورت.
لبیبی (یادداشت بخط مرحوم دهخدا).
تا وقت خزان زرد بود باغ چو زرنیخ
تا وقت صبا سبز بود باغ چو زنگار.
فرخی.
تا باد خزان زرد کند باغ چو زرنیخ
چونانکه صبا سبز کند دشت چو زنگار.
فرخی.
به دمهای سنجاب نقاش آبان
به زرنیخ تصویر بستان نماید.
خاقانی.
زرنیخ زرد و نیل کبود ترا ببرد
گوگرد سرخ و مشک سیاه من آب و جاه.
خاقانی.
لب و کام وحش از دل و روی خصمان
همه رنگ زرنیخ و قطران نماید.
خاقانی.
نبینی خرگهی بر روی بسته
نه دندان ! یک دو زرنیخ شکسته.
نظامی.
زر که بر او سکه ٔ مقصود نیست
آن زر و زرنیخ به نسبت یکیست.
نظامی.
رخم روزی که بفروزد جهان را
به زرنیخی فروشد ارغوان را.
نظامی.
ز سر، کدام کچل ریخت شوره و ز کون ریخ
که باشدت ز پی نوره آهک و زرنیخ.
شریف تبریزی.
رجوع به تذکره ٔ داود ضریر انطاکی، الجماهر بیرونی ص 103، تحفه ٔ حکیم مؤمن، اختیارات بدیعی، الفاظ الادویه، ترجمه ٔ صیدنه و ترکیبهای این کلمه شود.

زرنیخ احمر. [زَ / زِ خ ِ اَ م َ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) زرنیخ سرخ که معمول کیمیا گران است. (ناظم الاطباء). رجوع به زرنیخ قرمز شود.

زرنیخ اصفر. [زَ / زِ خ ِ اَ ف َ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) معمول نقاشان. (ناظم الاطباء). رجوع به زرنیخ زرد شود.

زرنیخ سفید. [زَ / زِ خ ِ س َ / س ِ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) (اصطلاح اکسیریان) سم الفار است و آن را تراب الهالک و به پارسی مرگ موش گویند. (آنندراج) (انجمن آرا). رجوع به زرنیخ و دیگر ترکیبهای آن شود.

زرنیخ قرمز. [زَ / زِ خ ِ ق ِ م ِ] (ترکیب وصفی، اِمرکب) عبارت است از ترکیب دو ظرفیتی ارسنیک و گوگرد رنگ آن قرمز است و در نقاشی مصرف دارد. (فرهنگ فارسی معین). رجوع به زرنیخ و دیگر ترکیبهای آن شود.

زرنیخ زرد. [زَ / زِخ ِ زَ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) عبارت است از ترکیب سه ظرفیتی ارسنیک با گوگرد. رنگ آن زرد است و در نقاشی برای تهیه رنگ زرد و سبز (مخلوط با آبی پروس) بکار می رود و همچنین در تهیه ٔ واجبی (نوره) از آن استفاده کنند. سنگ زرد. (فرهنگ فارسی معین:
فروبردنش هست زرنیخ زرد.
برآوردنش نیل با لاجورد.
نظامی.
رجوع به زرنیخ و دیگر ترکیبهای آن شود.

جسم معدنی مرکب از گوگرد و ارسنیک که برنگ سرخ یا زرد یا سفید که در طب و صنعت بکار می رود

(زَ) [په.] (اِ.) سولفات ارسنیک، جسمی است معدنی مرکب از گوگرد و ارسنیک.

جسم معدنی مرکب از گوگرد و ارسنیک به ‌رنگ سرخ، زرد، یا سفید که در طب و صنعت به کار می‌رود،

سولفید آرسنیک

ماده محترقه

ارسنیک

اکسید ارسنیک بفرمول 23

867