معنی دیالکتیک

دیالکتیک. [ل ِ] (فرانسوی، اِ) لفظی که بطور کلی بمعنی بررسی نقادانه مطابقت یک عقیده یا رأی است با حقیقت و در اصطلاح فلسفه بمعنای مختلف به کار رفته است. اصلا دیالکتیک بمعنی فن استدلال و احتجاج بوسیله ٔ سؤال و جواب بوده است و ارسطو اختراع آن را به زنون الئائی نسبت داده است، اگرچه این روش احتجاج مخصوصاً به سقراط نسبت داده میشود. افلاطون دیالکتیک را به دو معنی به کار برده است، یکی فن تعریف و تمیز مُثُل و دیگری علمی که ناظر است به روابط بین مُثُل درپرتو اصل واحد «خیر» که چون خورشیدی عالم حقایق را روشن میکند. ارسطو دیالکتیک را در مقابل براهین استدلالی علمی به استنتاج از آراء مقبوله تخصیص داده است.در طی قرون وسطی اصطلاح دیالکتیک به آنچه اکنون منطق خوانده میشود اطلاق میشد. در فلسفه ٔ جدید لفظ دیالکتیک در دو معنی مخصوص بکار رفته است کانت این لفظ را عنوان قسمتی از کتاب نقادی عقل مطلق خود قرار داده است که اشکالات مخصوص ناشی از استعمال اصول علم را در اموری (مانند نفس، جهان و خدا) خارج از حد تجربه نقادی میکند. هگل روش منطقی فلسفه ٔ خود را دیالکتیک میخواند، و در این مورد این لفظ را به سلوک عقل ترجمه کرده اند. روش هگل را مارکس و انگلس در فلسفه ٔ مادی احتجاجی خود اقتباس کرده اند. (دائره المعارف فارسی).

ماتریالیسم. [ت ِرْ] (فرانسوی، اِ) نظریه و مکتب فلسفی است که دنیای خارج را واقعی و حقیقی و بیرون از شعور انسان می داند. ماتریالیسم معتقد است که ماده مبداء و اساس است و حس و شعور و تفکر فرع و زائیده ٔ ماده است و درک خاصیت ماده ٔ تکامل یافته و عالی و انعکاس خارجی جهان مادی وقوانین آن در مغز می باشد. (از فرهنگ فارسی معین).
- ماتریالیسم تاریخی، ماتریالیسم تاریخی عبارت است از بسط و توسعه ٔ اصول ماتریالیسم دیالکتیک به بررسی زندگی اجتماعی. تطبیق اصول ماتریالیسم دیالکتیک بر پدیده های زندگی اجتماعی وبررسی جامعه و تاریخ آن. (فرهنگ فارسی معین).
- ماتریالیسم دیالکتیک، ماتریالیسم دیالکتیک برخلاف ماتریالیسم مکانیست، روح و طبیعت را یک مجموع اصلی می شمارد و تفکر و درک را نتیجه ٔ تکامل تدریجی و جهش کیفی ماده و محصول ماده ٔ تکامل یافته یعنی مغز می داند. (فرهنگ فارسی معین).
- ماتریالیسم مکانیست، مکتبهای گوناگون فلسفه ٔ ماتریالیسم تا دوران مارکس و انگلس را ماتریالیسم مکانیست می نامند زیرا آنها حرکت پدیده ها را ساده و مکانیستی می پنداشتند و تغییرات جهشی و کیفی پدیده ها و روابط و تأثیرات متقابل آنها را در نظر نمی گرفتند چون مارکس و انگلس ماتریالیسم را از شکل مکانیستی درآورده و آن را به قالب دیالکتیکی ریختند از اینرو ماتریالیسم مارکس و انگلس و پیروان آنها را ماتریالیسم دیالکتیک می خوانند. (از فرهنگ فارسی معین).

مارکسیسم. (فرانسوی، اِ) مرام و مکتب مارکس و عقیده ٔ پیروانش را که عبارت از سوسیالیسم و کمونیسم است مارکسیسم می نامند.از نقطه نظر فلسفی مارکسیسم بر ماتریالیسم دیالکتیک متکی است و بر ضد ایده آلیسم و دوآلیسم در مبارزه است. (فرهنگ فارسی معین).

مارکس. (اِخ) کارل. فیلسوف و اقتصاددان آلمانی و بنیانگذار مکتب مارکسیسم، سوسیالیسم و کمونیسم (1818-1883 م.) وی فرزند مردی یهودی بود و پس از پایان تحصیل در دانشگاه شهر بُن نخست به روزنامه نگاری پرداخت سپس به مطالعه ٔ فلسفه و اقتصاد سرگرم شد و افکار و عقاید تازه ٔ خود را انتشار داد. مارکس سه مبنای کمونیسم یعنی فلسفه ٔ ماتریالیسم دیالکتیک، اقتصاد و جامعه شناسی را مدون ساخت و بر اثر مطالعه در تاریخ تحول جامعه ها، اجتماعات بشری را به پنج دوره: اجتماع اشتراکی اولیه، بردگی، فئودالیته، سرمایه داری و سوسیالیسم تقسیم کرد. (از فرهنگ فارسی معین).

علم منطق، جدل، روش جدل و محاوره، منطق مکتب کارل مارکس راهم گویند انگلیسی این واژه را پلاتون نخست برای فرزان (فلسفه) به کار برده (محمود هومون تاریخ فلسفه) در کرویز (منطق) برابر است با آزمون و سنجش اندیشه ها برای دریافت ارزش آن ها میر شمس الدین ادیب سلطانی در سنجش خرد ناب ‎} دوی چمگو بیگ: دو چم گوبیک ‎{ را به جای آن بر گزیده با بهره گیری از واژه ی کرویز (نطق ادراک کلیات منطق ذبیح بهروز) واژه ی کرویزک را برگزیده ایم

روش بحث و مناظره، بحث، جدل. [خوانش: (لِ) [فر.] (اِ.)]

روش جدل و محاورۀ منطقی برای رسیدن به حقیقت،

رساله‌ای که دانشجویان باید در پایان دورۀ تحصیلی خود دربارۀ موضوع خاصی مرتبط به رشتۀ خود بنویسند، پایان‌نامه،
ایده‌ای که اثبات آن نیاز به تحقیق، بررسی، و آزمایش دارد، نظریه،
(فلسفه) بخش اول در تحلیل دیالکتیک که آنتی‌تز و سنتز را به دنبال دارد، نهاد،

جدلی

دیالکتیک

دیالکتیک

دیالکتیک

فردریش انگلس

نقد عقل دیالکتیک

دیالکتیک طبیعت و تاریخ

495