پیش قاضی و معلق بازی در ضرب المثل فارسی
مفهوم ضرب المثل پیش قاضی و معلق بازی
شکل دیگر این مثل پیش غازی و معلق بازی است
در این مثل «قاضی» صورت تغییر یافتة «غازی» است که با گذشت زمان و مأنوستر بودن معنی «قاضی» نسبت به «غازی»، در ذهن و زبان عامّه، به صورت و معنی «قاضی» تصوّر شده است و برای توجیه این امر، پنداشتهاند که چون «قاضی» فردی آگاه و همه فن حریف است، نمیتوان در برابر او معلّق بازی کرد؟!
«غازی: معرکه گیر، ریسمان باز و زن فاحشه» (دهخدا، 1379: ذیل غازی).
«غازی: ریسمان باز... و برای آنکه از غازی به معنی غزا کننده ممیز گردد، او را گدا غازی نیز گویند» (آنندراج، 1336: ذیل غازی)
.2 دهخدا در باب فقهاللغة غازی و جدا دانستن آن از غازی به معنی غزا کنندة عربی، بر این اعتقاد است: «اصل این کلمه غازی عرب نیست؛ بلکه از آن اصل است که جزء دوم کلمة اشترغاز از آن است» (دهخدا، 1377: حاشیة غازی).
در این صورت، هم تناسب «غازی» با «معلّقبازی» آشکار می شود، هم تناسب آن با صورتهای دیگر مثل، روشن می شود.