معنی هارتمان در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

هارتمان. (اِخ) فُن آو. شاعر حماسه سرای آلمانی که در حدود سال 1170 م. در سواب متولد شد و نزدیک به سال 1210 درگذشت.

هارتمان. (اِخ) روبرت. مردم شناس و نژادشناس آلمانی که در سال 1832 م. در «بلانکنبورگ » (هارتس) متولد شد و در سال 1893 در «نوی بابلسبرگ » درگذشت. در دانشگاه برلین تدریس کرد و آثار عمده اش بدین قرار است: مسافرت بارن دُ بارنیم در شمال شرقی افریقا (1863)، نقشه ٔ کشورهای نیل از نظرهنر و تاریخ طبیعی (1865-1866 م.)، سودانیها (1876)، اقوام افریقایی (1880)، میمونهای انسان نما (1883)، رساله ای در تشریح انسان (1881)، گوریل (1881)، حبشه، کشورهای نیل (1883)، ماداگاسکار (1886).

هارتمان. (اِخ) ژان -پیر-امیل. موسیقیدان دانمارکی که در سال 1805 م. در کپنهاگ متولد شد و در سال 1900 در همان شهر درگذشت. اپرایی به نام کربو (1832) داد و پس از آن چیزی نگذشت که چند اپرای دیگر به نام کورن دور (1834) و دزدان دریایی (1835) و همچنین کریستیان کوچک و دو باله و یک کنسرتو برای وین نوشت.

هارتمان. (اِخ) ژلیوس فون. سرباز آلمانی که در سال 1774 متولد شد و در سال 1856 درگذشت. در اردوکشی پنن سولر و واترلو به فرمان ولینگتن بود و در سال 1836 به درجه ٔ سرتیپی رسید و در سال 1850 بازنشسته شد. پسرش ژونیوس نیز سرباز بودو در نبردهای اطراف نتز و اورلئان (1870) شرکت کرد و حاکم استراسبورگ شد ودر بین سالهای 1871-1875 م. حاکم استراسبورگ بود.

هارتمان. (اِخ) کارل آمادئوس (متولد 1905 م.) موسیقیدان آلمانی (متولد موناکو) که خودش را از نازیها کنار کشید. شاگرد زرشن بود، پیرو مکتب اتونان. آثارش شامل پنج سمفونی، دو کوارتت زهی، کنسرتو برای پیانو به همراهی سازهای بادی و ضربی، و نیز کنسرت موسیقی مدرن که در مونیخ برگزار گردید قابل ملاحظه بود.

هارتمان. (اِخ) کارل روبرت ادوارد فن. فیلسوف آلمانی که در سال 1842 م. در برلن متولد شد و در سال 1906 درگذشت. پسر یک ژنرال توپخانه بود و در سال 1858 م. به آموزشگاه توپخانه وارد ولی در سال 1865 به علت ضربه ای که به زانویش وارد شد استعفا کرد و از ارتش کناره گرفت. در سال 1869 «فلسفه ٔ ناخودآگاه » (وجدان مغفول) را منتشر کرد که در سال 1877 بوسیله ٔ نولن به فرانسه ترجمه شد. این اثر نه تنها فلاسفه را به بحث و گفتگو وادار کرد، بلکه تمام مردم جهان را به مشاجرات حادی برانگیخت. هارتمان آثار زیادی منتشر کرد، رسالات و مقالاتی در روزنامه ها و مجلات نوشت و روانشناسی نو (1901) که تاریخ آلمان در نیمه ٔ دوم قرن اخیرمیباشد از اوست. هارتمان علاوه بر فلسفه ٔ ناخودآگاه که در سال 1894 به نام داروینیسم به فرانسه ترجمه شد و «دین آینده » را در سال 1894 منتشر کرد. هارتمان عونیست است یعنی حقیقت عالم را بوسیله ٔ یک عنصر بیان میکند، «فکر» منطقی و «اراده ٔ» غیرمنطقی در ناخودآگاه بهم می آمیزد. یعنی درناخودآگاه است که به جهان جان بخشیده میشود. هارتمان با بدبینی مطلق و افکار سلبی شوپنهاور و نیز با خوش بینی لایب نیتس و هگل درافتاد. اصول عقاید شوپنهاور را اختیار کرد و در اهمیت اراده و بدبینی نسبت به امر زندگانی تصرفی در آن نمود. به این وجه که شوپنهاور اراده را اصل دانست و علم را فرع و خادم اراده پنداشت، ولی هارتمان به هگل نزدیک شد از آن رو که علم را فرع و تابع اراده قرار نداد و آن دو را در عرض یکدیگر دانست و اصل وجود را مجموع این دو پنداشت و آن اصل را «بی خود» نامید که هم اصل حقیقت انسان است و هم اصل حقیقت جهان. و مراد از «بی خود» آن است که از خودآگاه نیست و توضیح این سخن را چنین میتوان کرد که چون در احوال موجودات تأمل می کنیم می بینیم اکثر اعمال اصلی و مهم از آنها در حال بیخودی صادر می شود، یعنی آنکه عمل را می کند یا اصلاً قوه ٔ آگاهی از خود (یعنی بر نفس خود) ندارد (مانند گیاه و بعضی از جانوران) یا اگر دارد آن اعمال بدون التفات و رویه و اراده که مستلزم آگاهی از خود است صورت می گیرد. از روی طبع و فطرت مانند اعمالی که از جانوران سر میزند در ساختن لانه و آشیانه و فراهم آوردن آذوقه و همه ٔ اعمال بدن جانوران، از قبیل تنفس و تغذیه و تولید مثل و فروع آنها که ادراک و شعور در آن مداخله ندارد، بلکه مزاحم است. پس اصل و حقیقت جهان، قوه ای است در حال بیخودی ولیکن از این سخن مقصود این نیست که شعور و عقل و قوه ٔ آگاهی از خود یعنی ادراک نفس حقیقت ندارد یاناچیز است، بلکه غرض این است که آن اصل فوق این قسم ادراک و شعور است و شعور و ادراک نفس و عقل ما از آن ناشی می شود... (سیر حکمت دراروپا ج 3 صص 124-125).

هارتمان. (اِخ) گئورگ. فیزیک دان آلمانی که در سال 1489 م. تولد یافت و به سال 1564 درگذشت. هارتمان اول کسی است که به تغییرات انحراف مغناطیسی بر روی خشکی متوجه شده است. (60 شرقی در رم، 10 در نورمبرگ،...). (شش بال تألیف جرج سارتون ص 134).

هارتمان. (اِخ) کارل سا دا کی شی. در سال 1869 م. در ناکازاکی ژاپن از پدری آلمانی و مادری ژاپنی به دنیا آمد و در سال 1944 درگذشت. در سال 1882 م. به امریکا رفت و در 1894 تبعیت آن دولت را قبول کرد. نویسنده ٔ پیس های مسیح (1893)، بودا (1897)، کنفسیوس (1922) و موسی (1934). اشعار چندی نیز سروده و کتابهایی درباره ٔ هنر ژاپن تألیف کرده است.

هارتمان. (اِخ) موریس. شاعر و نویسنده ٔ آلمانی که در سال 1821 م. در دوچنیک (بوهم) متولد شد و به سال 1872 در وین درگذشت. در هرج و مرجهای سیاسی متهم شد و قسمتی از عمر را در تبعید به سر برد. در سال 1868 م.در وین اداره پاورقی ادبی روزنامه ٔ «اخبار آزادی جراید » را به عهده گرفت. درسال 1845 دیوان اشعارش را به نام «شمشیر و جام » منتشر کرد. هارتمان قسمتی ازکامیابی خود را مدیون ارزش واقعی کارش و قسمت دیگر را مدیون بیدادی است که سیاست به روزش آورده است. وی یک نقد معنوی از اعمال پارلمان فرانکفورت را که خود عضو آن بود منتشر کرد.

هارتمان. (اِخ) نیکلا. یکی از قیافه های مشخص فلسفی آلمان بین جنگ جهانی اول و دوم است. در ریگا به سال 1882 م. متولد شد و در سن پترزبورگ و دورپات و ماربورگ تحصیل کرد. در جنگ بین المللی اول به خدمت ارتش آلمان درآمد و بعد از جنگ در سال 1920 به استادی دانشگاه شهر ماربورگ و در 1925 به استادی دانشگاه کُلُنْی رسید. در سال 1931 استاد دانشگاه برلین شد و در سال 1945 به استادی دانشگاه گوتین گن رسید و در این سمت باقی بود تا به سال 1950 در گوتین گن بدرود زندگی گفت. هارتمان از پیروان فلسفه ٔ «کانتی های نو» بود. او نظریه کانتی ها را درباره ٔ شی ٔ من حیث هو شی ٔ، به عنوان مصنوع ذهن پذیرفت، و در کتاب خود به نام روش های نو در وجودشناسی آن را بسط داد و نیز تئوری ماکس شلر فیلسوف معروف آلمانی را پذیرفت، و نیز در بحث خود راجع به وجودشناسی تحت تأثیر ادموند هوسرل قرار گرفت. کارهای قابل توجه فلسفی هارتمان او را در بین فلاسفه ٔ جدید مشخص کرده و نماینده ٔ نبوغ فلسفی وی است. (دائره المعارف بریتانیکا).

هارتمان. (اِخ) یوهانس. آهنگساز آلمانی که در نیمه ٔ اول قرن هجدهم میلادی در هامبورگ متولد شد و در سال 1791 م. در کپنهاگ درگذشت. چندین اپرا در شهر کپنهاگ به معرض نمایش گذاشت. وی مصنف آواز ملی دانمارکی «کریستیان شاه بر فراز دکل بزرگ » است.

هارتمان. (اِخ) یوهان پیتر امیلیوس. (1805-1900 م.) موسیقیدان دانمارکی مصنف اپرا، مانند کریستن کوچک (از روی نوشته ٔ هانس کریستین اندرسن)، باله و افسانه های عامیانه ٔ او با همراهی دامادش، گید چند شویم سمفونیک «نوردیک سبجکت »، آوازهای دسته جمعی و غیره... رئیس کنسرواتور کپنهاگ بود.