معنی علل در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

علل. [ع َ ل َ] (ع مص) عَل ّ است در همه ٔ معانی. رجوع به عل ّ شود.

علل. [ع ِل َ] (ع اِ) ج ِ علّت. رجوع به علت شود:
آن عللهائی که در طب گفته اند
دور باشد از تنت ای ارجمند.
مولوی.
- علل اربعه، عبارتست از علت صوری، علت مادی، علت فاعلی و علت غائی. رجوع به علت شود.
- علل خارجی، اموری است که خارج از ذات اشیاء بوده ودر عین حال در حصول و تحقق آنها دخالت داشته باشند، مانند علت غائی و فاعلی که هر دو از علل خارجیه اند، یعنی خارج از ذات معلول میباشند. (از فرهنگ اصطلاحات فلسفی ص 204).
- علل داخلی، اموری است که داخل در ذات معلول بوده و ازمقومات ماهوی آن میباشند، مانند ماده و صورت که علت مادی و صوری هستند و داخل در ذات و از مقومات اشیاءهستند. (از فرهنگ اصطلاحات فلسفی ص 204).
- علل دریا و مکان،کنایه از آفتاب است. (ناظم الاطباء).
- علل عالیه، مبادی اولیه ٔ مجرده. (از فرهنگ اصطلاحات فلسفی).
- علل ماهیت، اموری است که قوام ماهیت اشیاء باآنها است. در مقابل علل وجود. مقومات و ذاتیات هر شی ٔ، علل ماهوی آن شی ٔاند. (از فرهنگ اصطلاحات فلسفی).
- علل مُعِدّه، اموری است که هر یک بتنهائی مؤثر در وجود معلول نیستند، و لکن موجب نزدیک شدن صدور معلول از علت مؤثره اند. بعبارت دیگر مجموع اموری که معلول را مهیای صدور از علت مؤثره مینمایند، علل مُعِدّه نامند. و آن را علل مقربه نیز نامند از آن جهت که سبب نزدیک شدن صدور معلول از علت میشوند، و معلول را به مرتبه ٔ صدور از علت مؤثره میرسانند، و یا علت مؤثره را به مرحله ای میرسانند که موجب صدور معلول از آن شود. بعضی گویند هر یک از علل معدّه علت ناقصه اند، و مجموعاً علت مؤثره. ولکن محققان فلاسفه گویند که علل معدّه اصولاً مشمول عنوان علیت نمیشوند، نه ناقص و نه تام، بلکه معداتی میباشند که سبب مهیا شدن علت برای ایجاد و صدور معلولند. (از فرهنگ اصطلاحات فلسفی).
- علل مقربه. رجوع به علل معدّه شود.

(ع لَ) [ع.] (اِ.) جِ علت، سبب ها.

علت

اسباب، جهات، انگیزه‌ها، دلایل

جمع علت

عِلَل، سبب ها- عوامل- موجبات- بیماری ها- دردها (مفرد:عِلَّه «علّت »،