معنی ض در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

ض. (حرف) نشانه ٔ حرف پانزدهم است از الفبای عرب و نام آن ضاد است و در حساب جُمّل آن را به هشتصد دارند و در حساب ترتیبی عربی نماینده ٔ عدد پانزده و در فارسی هجده است و آن یکی از دو حرف مختص به عرب است، یعنی «ض » و «ظ»، و در فارسی این حرف نباشد و آن از حروف هفتگانه ٔ مستعلیه و شجریّه و مصمته و روادف و مجهوره و مُطبقه و شمسیه و ناریّه و مرفوعه است. و در عربی بدل ص آید مانند: تیضیض، تیصیص. ومض، ومص. و همچنین آن را بدل ث آرند: تحاض، تحاث. اَضر، اثَر. حضیضی، حثیثی. حض، حث. و نیز به ظ بدل شود چون: بهض، بهظ. و هم به لام، چون: جضد، جلد. هم به شین، چون: تحریض، تحریش. و این حرف منحصر بزبان عرب باشد، و ناطق بالضاد بمعنی عرب است چنانکه در حدیث آمده است که: اَنا افصح ُ من نَطق بالضاد، ای العرب. و در مخرج این حرف اختلافات کثیره است. احمدبن مطرف بن اسحاق مصری لغوی را در تمیز مخرج «ض » از «ظ» رسالتی است. و از ابی عمروبن العلاء آرند که گفته است مخرج «ض » و «ظ» یکی باشد و شیخ بهائی را همین عقیده است و این اختلاف دلیل کند که مخرج این دو حرف بسی بیکدیگر نزدیکست. رجوع به روضات الجنات ص 67 شود.

(حر.) هجدهمین حرف از الفبای فارسی، برابر با عدد 800 در حساب ابجد.

هجدهمین حرف الفبای فارسی، ضاد. ‌δ در حساب ابجد: «۸۰۰ »،

حرف پانزدهم از الفبای عرب و نام آن ضاد است و در حساب ابجد آنرا به هشتصد دارند و در حساب ترتیبی عربی نماینده عدد پانزده و در فارسی هیجده است