معنی سدیر در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

سدیر. [س َ] (اِ) گیاه. (منتهی الارب).

سدیر. [س ِ / س َ] (اِخ) نهری است و گویند قصری است و آن معرب است و اصل آن بفارسی «سه دله » یعنی در آن قبه های متداخل است، و ابومنصور از قول لیث گوید نهری است به حیره و ابن السکیت بنقل از اصمعی گوید سدیر فارسی است و اصل آن «سه دل » است یعنی در آن سه قبه ٔ متداخل است و همانست که امروز مردم آن را «سدلی » (بکسر اول و دوم و سوم مشدد) گویند. عرب آن را تعریب کرده «سدیر» گفتند. عمرانی گوید سدیر موضعی است معروف به حیره و گوید سدیر نهری است و گویند قصری است نزدیک خورنق که نعمان اکبر آن را برای یکی از ملوک عجم (بهرام پنجم) اتخاذ کرد. (معجم البلدان). و رجوع کنید به المعرب جوالیقی صص 187- 188. (حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین). سدیر و خورنق که ذکر آن در اشعار و اسمار و افواه مشهور است که کوشک بوده است در آنجا نعمان بن منذر جهت بهرام گور ساخته اطلالش برجاست و عمارتی بس عالی بوده است و شاعری در حق او گفته است:
و بنت مجدها قبائل قحطا-
ن و اقوالهابه بهرام جور
و بایوانه الخورنق فیهم
عرفوا رسم مکلهم و السدیر.
(از نزهه القلوب ص 41 و 40).
نام کوشکی. (منتهی الارب).
مخفف سه دیر است و آن عمارتی بود که نعمان بن منذر بجهت بهرام گور ساخته بود و گویند معرب سه دیر است. (برهان) (آنندراج):
کار جهان به دست یکی کاروان سپرد
تا زو جهان همه چو خورنق شد و سدیر.
فرخی.
آن همه یک دو سه دیر غمدان
نه سدیر است و نه غمدان چه کنم.
خاقانی.
بر سدیر خورنق از هر باب
بیتهایی روانه گشت چو آب.
نظامی.

سدیر. [س ُ دَ] (اِخ) آبی است بحجاز و آن را سدیره ٔ بها هم گفته اند. (آنندراج) (منتهی الارب).

سدیر. [س ِ / س َ] (اِخ) زمینی است بیمن. (آنندراج) (منتهی الارب).

سدیر. [س َ] (اِخ) موضعی است ببصره نزدیک عباسیه. (منتهی الارب).

سدیر. [س َ] (اِخ) نهری است در حیره. (دهار). نهری است بناحیه ٔ حیره. (منتهی الارب) (آنندراج) (معجم البلدان).

سدیر. [س ُ دَ] (اِخ) زمینی است هموار میان بصره و کوفه. (آنندراج) (منتهی الارب) (معجم البلدان).

سدیر. [س ُ دَ] (اِخ) موضعی است بدیار غطفان. (آنندراج) (منتهی الارب). جایگاهی است بدیار غطفان. (معجم البلدان).

‎ گیاه، سرچشمه مخفف سه دیر ساختمانی که نعمان بن منذر برای بهرام گور ساخته بود

سَدِیر _ به کلمه خَوَرنَق مراجعه شود