معنی دبر در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

دبر. [دَ ب َ] (اِخ) قریه ای است از قراء نواحی صنعاء یمن. (معجم البلدان). دهیست به یمن. (منتهی الارب).

دبر. [دُ ب ُ] (ع اِ) پس. (ترجمان القرآن جرجانی). ج، ادبار. (مهذب الاسماء). ج، دبور. (منتهی الارب) (غیاث). مقابل قبل، پیش. (مهذب الاسماء). دُبر. (منتهی الارب). کون. اندام پس. مجازاً مقعد. (غیاث). نشین.نشستگاه. نشیمن گاه. عضرط [ع ِ رِ / ع َ رَ]. تینه.جعماء. (منتهی الارب). مفسا. قین. ماتحت. پیزی. هرچه بتر. بن مردم. سافله. انجیره. شرم. اندام پسین. پس مردم. بنوده. جوانه. مِنتَحَه. مِنتَجَه. (منتهی الارب). نباغه. الیه. نبور. نباجه. وجاء. (بحر الجواهر). وباغه. منشجه. (بحر الجواهر). سته. جار. جباعه. پشت.اندام پسین. اِست. عواء. (منتهی الارب):
رایحه ٔ جنت ز بینی یافت حر
رایحه ٔ بینی کی آید از دبر.
مولوی.
سعدانه؛ حلقه ٔ دبر. (از منتهی الارب). || پشت. (غیاث) (منتهی الارب). پس هر چیز. نقیض قبل. (غیاث اللغات) (مهذب الاسماء). دُبر. (غیاث):
در پذیرفتن اسلام به سی سال زدند
غازیان در دبر دیر خدایت تکبیر
غازیی هست که تکبیر نگوید هرگز
بدر دیر به تصحیف تو آید شبگیر.
سوزنی.
|| آخر هر چیز. دُبر. (منتهی الارب). ج، ادبار. دبور. (مهذب الاسماء).
- دبر الشهر، آخر ماه. (منتهی الارب). و رجوع به دُبر شود.
- دبراللیل، آخر شب.
|| گوشه ٔ خانه. دُبر. (منتهی الارب). || بز نراخته ٔ سه یا چهار ساله. (در تداول مردم گناباد خراسان).

دبر. [دَ] (ع اِ) ج ِ دَبرَه. (منتهی الارب). رجوع به دبره شود.

دبر. [دَ] (ع اِ) دِبر. (منتهی الارب). جماعت نحل. گروه کبت انگبین. لاواحد له، واحد ندارد. (منتهی الارب) (آنندراج). ج، ادبر. دبور. (منتهی الارب). گروه مگس عسل. گوژ انگبین. ج، دبور. (مهذب الاسماء). || زنبوران. (منتهی الارب) (آنندراج). دِبر. (منتهی الارب). || بچه های ملخ. (منتهی الارب) (آنندراج). دِبر. (آنندراج). || سپس آینده ٔ هر چیز. (منتهی الارب). پس چیزی. || مرگ. || کوه. || خواب هر ساعت. || نوش. || رنج. (منتهی الارب). || پاره ٔ زمین درشت در دریا مانند جزیره ای که آب برآن آمده و فرورفته باشد. || تخته سنگ همسطح با آب دریا. تخته سنگ کنار دریا. ج، دبار. (از دزی ج 1 ص 422). || یقال: جعل کلائک دبر اذنه،یعنی گوش نکرد سخن ترا و نه ایستاد بر آن. (منتهی الارب). || مال بسیار. (منتهی الارب) (آنندراج). دِبر. (آنندراج). || مال بسیار، واحد وجمع و تثنیه درین یکسانست. (مهذب الاسماء). || (اِخ) کوهی است میان تیما و میان سلمی و اجا و به این معنی بدون الف و لام نیز آید. (منتهی الارب).
- ذات الدبر، وادیی است معروف واصمعی آنرا تصحیف کرده و گفته است ذات الدیر بالیاء. (منتهی الارب).
|| پشته ای است مر هذیل را. (منتهی الارب).

دبر. [دَ] (ع مص) پشت دادن و سپس رفتن. || بردن چیزی را. || نقل کردن حدیث را از کسی بعد مرگ او. || باد دبور گردیدن هوا. || درگذشتن تیر از نشانه. || باد دبور زدن. (منتهی الارب). || پشت بدادن شب و روز روی ناکردن آن. (زوزنی). || جستن کاریز. (زوزنی).

دبر. [دِ] (ع اِ) مال بسیار. (منتهی الارب). دَبر. رجوع به دَبر شود. (منتهی الارب). || گروه کبت انگبین (واحد ندارد). دَبر. (منتهی الارب). رجوع به دَبر شود.

دبر. [دُ] (ع اِ) سپس پشت. (منتهی الارب). دُبُر. خلاف قبل. || سپس و آخر هر چیز. ج، ادبار. || جئتک دبر الشهر و فی دبر الشهر و علی دبر الشهر و ادبار الشهر وفی ادبار الشهر؛ آمدم ترا آخر ماه. || کون. || پشت. (منتهی الارب). || گوشه ٔ خانه. (منتهی الارب). و نیز رجوع به دُبُر شود.

دبر. [دَ ب َ] (ع مص) پشت ریش گردیدن ستور کسی. (منتهی الارب). پشت ریش شدن ستور. (تاج المصادر بیهقی). پشت شتر ریش شدن. (زوزنی).

دبر. [دَ ب َ] (ع اِ) ج ِ دبره. (منتهی الارب). رجوع به دَبَرَه شود.

دبر. [دَ] (اِخ) پشته ای است مر هذیل را. || کوهیست میان تیما و میان سلمی و اَجا. (منتهی الارب).

دبر. [دَ ب َ] (ع ص) ستور پشت ریش. || و فی المثل: هان علی الاملس ما لا فی الدبر؛ در حق کسی گویند که در امور یار و مصاحب خود بدتدبیر باشد. (منتهی الارب).

دبر. [دُ ب ِ] (اِخ) دبرها طایفه ای از طوایف یونانی بوده اند، در حدود شهر ستریمون و آکانت یونان میزیسته اند بهنگام لشکرکشی خشایارشا به آتن. (از ایران باستان ج 1 ص 749).

(دُ بُ) [ع.] (اِ.) عقب، پشت. ج. ادبار.

مقعد،
مؤخر و عقب چیزی، عقب، پس، پشت،

پشت، کون، مقعد، نشستگاه،
(متضاد) پیش

دلبر – معشوق – یار

پس، نشستنگاه

دُبُر، پشت- عقب- دنباله و مؤخره- آخر- (ضد قُبُل)، (جمع:اَدبار)