معنی حاقلانی در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

حاقلانی. [ق ِ] (اِخ) ابراهیم. دانشمند مارونی، از مارونیان سوریه در مائه ٔ هفدهم م. مولد وی قریه ٔ حاقل سوریه و وفات در رُم بسال 1664 م. او در مدرسه ٔ مارونیان رم به کسب علم پرداخت و پس از اشتغال به تعلیم عربی و سریانی در رم، لوئی سیزدهم او را به پاریس خواند، تا در ترجمه ٔ توراه به زبانهای مختلف همکاری کند (1640). سپس وی به رم بازگشت و استاد عربی وسریانی در کلژ رویال گردید (1646). پس از مراجعت به رم در 1652 در تدوین کتاب مقدس بزبان عربی که توسط جمعیت تبلیغاتی در 1671 تهیه شد شرکت کرد. وی با گابریل سیونیتا ی ایتالیائی، و والرین فلاوینْی استاد عبری در پاریس مشاجرات سخت داشت. آثار متعدد به لاتین از او باقی است که عمده ٔ آنها کتب ذیل است: مجمع نیقیه (نیسه) طبق آثار شرقی (1645)، فهرست ادبیات کلدانی (1653). صاحب معجم المطبوعات گوید: وی عده ٔ بسیاری از کتب عربی و فارسی را به لاتینی ترجمه کرد، ازجمله ٔ آنها جام گیتی نماست که به مختصر مقاصد حکمه فلاسفه العرب موسوم کرد و شرح احوال او را یوسف الدبس مطران در تاریخ سوریه آورده و نیز در جامع الحجج الراهنه آمده است. و اصل جام گیتی نما تألیف قاضی میبدی حسین بن معین الدین است. (از معجم المطبوعات ص 738). مؤلف ذریعه از اکتفاءالقنوع نقل میکند که مختصر مقاصد حکمه فلاسفه العرب ترجمه ٔ جام گیتی نما تألیف خواجه نصیر طوسی است که ابراهیم حاقلانی آنرا بعربی ترجمه کرده و در پاریس بسال 1641 و درآلمان بسال 1642 چاپ شده است. (ذریعه ج 5 ص 25). حاقلانی نخستین کس است که تاریخ فلسفه ٔ شرق را به زبان لاتینی نگاشت و به سن شصت وچهارسالگی پس از تألیف شصت کتاب درباره ٔ تاریخ و فلسفه و زبانهای سامی درگذشت. و نیز او اولین کس است که تاریخچه ٔ مارونیان را به لاتینی نوشت. رجوع به مجله ٔ الهلال سال 29 ج 4 ص 360 شود.