معنی تخت طاقدیس در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

تخت طاقدیس. [ت َ ت ِ] (اِخ) تخت کیخسرو و پرویز که به صور بروج کواکب منقش بود. (آنندراج) (از فرهنگ رشیدی). تختی دارای چندین طبقه که صور همه ٔ بروج و کواکب بر آن نقش بود و از فریدون به خسرو پرویز رسید. (ناظم الاطباء). صاحب انجمن آرا در ذیل تخت خسرو آرد:... و در مثنوی بکتاش نامه در مدح خسرو عهد گفته ام:
بر تخت چو تخت طاقدیسش
دو صد خسرو چو خسرو خاک لیسش.
و دیس بمعنی مانند است و چون این تخت به ایوان و طاق میماند به این نام موسوم شد. (انجمن آرا) (آنندراج). رجوع به تخت خسرو شود. آقای دکتر معین در حاشیه ٔ برهان ذیل تخت طاقدیسی آرد: ثعالبی چنین توصیف کرده: از عجایب مزبور (عجایب عهد خسرو پرویز) تخت طاقدیس است که مرکب از عاج و ساج بود و صفحه ها و نرده ٔ آنرا از زر و سیم ساخته بودند. طول آن 180 ذراع و عرض 130 ذراع و ارتفاع آن 15 ذراع بود، و پله هایی از چوب سیاه و آبنوس با قاب زرین داشت. تخت را طاقی از طلاو لاجورد بود که صور فلکی و ستارگان و بروج و اقلیم های هفتگانه و صورت پادشاهان و حالات مختلف ایشان در مجالس بزم و رزم و شکار و غیره بر آن نقش شده بود و آلتی در آن تعبیه کرده بودند که ساعتهای مختلف روز راتعیین می کرد. تخت چهار قطعه فرش زربفت مزین به مروارید و یاقوت داشته است که هر یک معرف یکی از چهار فصل (سال) بوده. (غرر اخبار ملوک الفرس ص 698 به بعد). کریستن سن نام این تخت را تخت تاکدس نوشته و گوید معرب آن طاقدیس است. هرتسفلد تحقیقی عالی در باب طاقدیس دارد بنام «تخت خسرو». رجوع به کریستن سن ص 466 ببعد شود:
بزیر تخت خواهد بود جایم
اگر سلطان تخت طاقدیسم.
سوزنی (از آنندراج).

تخت طاقدیس. [ت َ ت ِ] (اِخ) نام نوایی از نواهای باربد. (فرهنگ رشیدی) (آنندراج).لحن پنجم از سی لحن باربد. (ناظم الاطباء). || (ترکیب اضافی، اِ مرکب) نوایی از موسیقی. (ناظم الاطباء). به همه ٔ معانی رجوع به تخت طاقدیسی شود.

گوشه ای در دستگاه سه گاه، نام یک لَحْن از سی لَحن باربد. [خوانش: (~) (اِمر.)]

تخت تاکدیس واژه پارسی است و طاقدیس تازی گشته ی آن ‎-1 (اسم)، (اسم) گوشه ای در دستگاه سه گاه تخت طاقدیسی، (اسم) یکی از سی لحن بار بدی.