معنی ارجیش در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

ارجیش. [اَ] (اِخ) ارجیس. نام شهری باستانی به ارمینیه نزدیک خلاط. شهریست قدیم از نواحی ارمینیه ٔ کبری قرب خلاط و اکثر اهل آن نصاری باشند. طول آن 66 درجه و ثلث و ربع و عرض آن 40 درجه و ثلث و ربع است و بدان منسوبست فقیه صالح ابوالحسن علی بن محمدبن منصوربن داود الارجیشی. (معجم البلدان). بستانی گوید ارجیش شهرکیست در ولایت ارزروم که ارسیسا خوانده میشد. موقع آن بر ساحل شمالی بحیره ٔ وان، در سفح کوه آرارات است و آن کرسی قضائی است در لواء وان که بهمین اسم خوانده میشود. ارجیش بسال 25 هَ. ق. بر دست حبیب بن مسلمه الفهری فتح شد و آن اول شهریست که باذِ کردی در سال 373 هَ. ق. بر آن مسلط گردید و حسین بشنوی کرد شاعر از آن چنین یاد کرده است:
البشنویه انصار لدولتکم
و لیس فی ذاخفاً فی العجم والعرب
انصار باذ بارجیش و شیعته
بظاهرالموصل الحدباء فی العطب
بباجلایا جلونا عنه غمغمه
و نحن فی الروع جلائون للکرب.
و سپس باذ کشته شد و شهر مزبور از دست قوم او بیرون شد و بعدها پادشاه روم آنرا بسال 382 هَ. ق. محاصره کرد و سپس سلطان محمد سلجوقی بسال 496 هَ. ق. بدان جای درآمد و در سنه ٔ 601 گرجیان شهر و اطراف آنرا غارت و خراب کردند و سپس بلبان مملوک شاه ارمن بن سکمان در سال 603هَ. ق. بر آن تملک یافت و آنگاه ملک الاوحد نجم الدین بن الملک العادل الایوبی بسال 604 بر آن مسلط گردید و سپس گرجیان بسال 605 بدانجا شدند و شهر را در حصارگرفته تصرف و غارت کردند و اهل آنرا به اسارت بردندو شهر را آتش زدند و خراب کردند و بعد قوم تاتار بدانجا دست یافتند و شنیعترین اعمال را مرتکب شدند. قضای آن از مرکز لواء 18 ساعت مسافت دارد و مشتمل بر 107 قریه و عده ای جوامع و مدارس است و سکنه ٔ آن در حدود یازده هزار است و اکثر مسلمانان باشند. (ضمیمه ٔ معجم البلدان). ارجیش بزبان ارمنی قدیم ارچش، نام شهر قدیم ارمنستان، واقع در شمال شرقی دریاچه ٔ وان، به 39 درجه طول شمالی و 43 درجه و 20 دقیقه عرض شرقی. در قدیم مانند امروز دنباله ٔ قسمت شمال شرقی دریاچه ٔ مزبور را بنام ارجیش میخواندند. در قرون وسطی، مجموع این بخش را عرب بنام دریاچه ٔ ارجیش مینامید. قول مستوفی جغرافی نویس ایرانی (که در حدود سال 740هَ. ق. کتاب خود را تألیف کرده است) مؤید این گفتار است. از قرن دهم ارجیش با حکومت اخلاط مشترک گردید. و قرائن میرساند که این شهر در قدیم وجود داشته است.
در یونانی ارسیسا و در کتیبه های میخی ارزشکو (؟). بقول ثپدشیان مذکور است: چون دریاچه ٔ وان همواره بسمت شمال پیش میرود، آب آن از نیمه ٔ قرن پیش انقاض ارجیش را کاملاً احاطه کرده است. تقریباً در یک فرسنگ و نیمی شمال غربی ارجیش، شهر کوچک ارجیش جدید یا اگانتز قرار دارد و آن مقر ساخلو ترکان است و ایستگاه پست در طریق وان به ارزروم است. (دائرهالمعارف اسلام). و ارجیش را قلعه ای بوده است: برادرزاده ٔ [بیرام خواجه] قرامحمد در قلعه ٔ ارجیش بود، لشکریان پیرامون او گرفتند و در مرغزار ارجیش متمکن شدند. (ذیل جامعالتواریخ رشیدی تألیف حافظ ابرو ص 203). و رجوع به حبط ج 2 ص 186، 197، 198 شود. || بحیره ٔ ارجیش. رجوع به ارجیس شود.

ارجیش. [اَ] (اِخ) شهریست در رومانی (فلاخ) یا افلاق و بغدان بر کنار نهر ارجیش، در مسافت 133 هزارگزی شمال غربی بخارست و آن کرسی قضاء در لواء افلاق کبری است. (ضمیمه ٔ معجم البلدان). و نام دیگر آن ارژزو باشد و سکنه ٔ آن قریب 3هزار تن است. در حوالی آن کنیسه ٔ مناستر «کورتِه آداَرژِزو» واقع است. ایالتی که شامل این ناحیه و بهمین نام خوانده میشود در حدود 165000 تن سکنه دارد.

ارجیش. [اَ] (اِخ) (نهر...) نهریست به رومانی، که از آلپ های ترانسیلوانی سرچشمه گیرد و در زیرتورتوکِه، پس از طی 240 هزار گز به دانوب پیوندد.