وزارت در فرهنگ لغات ها (دهخدا،معین و ... ) + سایر منابع اطلاعاتی

وزارت. [وِ رَ] (از ع اِمص) وزاره. وزیر بودن. وزیری. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء). شغل وزیر. (ناظم الاطباء). شغل و مقام وزیر. (فرهنگ فارسی معین): شغل وزارت ری و جبال و آن نواحی مهمتر شغلهاست. (تاریخ بیهقی). باری چند امیر محمود گفته بود که قاضی را وزارت شاید. (تاریخ بیهقی). آلب ارسلان... وزارت بر نظام الملک حسن طوسی مقرر کرد. (فرهنگ فارسی معین از سلجوقنامه ٔ حسن وزیری چ خاور ص 23).
بر آسمان وزارت گر انجم هنرستی
وزارت و هنر امروز در شکار منندی.
خاقانی.
نجم سعادتش در ترقی بود تا به اوج وزارت رسید. (گلستان سعدی). رجوع به وزیر شود. || نیابت حکومت (عهد مغول). (فرهنگ فارسی معین از قزوینی، یغما 7:7 ص 296، 297).

(وِ رَ) [ع. وزاره] (اِمص.) وزیری، شغل و مقام وزیر.

ادارۀ بسیاربزرگی شامل چند سازمان که مسئول ادارۀ یکی از امور کشور است،
مقام وزیری، رتبه و مقام وزیر، وزیر،
* وزارت خارجه: وزارت امور خارجه، وزارتخانه‌ای که به مسائل مربوط به روابط دولت با کشورهای دیگر رسیدگی می‌کند،

حکومت، صدارت

‎- 1 (مصدر) وزیربودن، (اسم) وزیری شغل و مقام وزیر: الب ارسلان. . . وزارت بر نظام الملک حسن طوسی مقرر کرد، نیابت حکومت (عهد مغول) . یا ترکیبات اسمی: وزارت آبادانی و مسکن. وزارتخانه ایست که در کابینه حسنعلی منصور (‎ 1342 ه. ش. ) تاسیس شد و وظیفه آن آباد کردن کشور و ایجاد مسکن برای عموم افراد ایرانی است. یا وزارت آب و برق. وزارتخانه ایست که در کابینه حسنعلی منصور (‎ 1342 ه. ش) . تاسیس شد و وظیفه آن تاسیس آب و برق و اداره کلیه امور مربوط باین دورکن زندگی درهمه ایران میباشد. یا وزارت آموزش و پرورش. وزارتخانه ای که امور تعلیم و تربیت را بعهده دارد. در سال 1343 ه. ش. از طرف دولت حسنعلی منصور لایحه تفکیک وازرت فرهنگ (سابق) بدو وزارت آموزش و پرورش ووزارت فرهنگ و هنربمجلس تقدیم و تصویب شد و وزارت آموزش و پرورش عهداه دار انجام کلیه وظایفی است که طبق قانون تا تاریخ تصویب قانون مذکور (‎1343 ه. ش. ) بعهده وزارت فرهنگ محول بوده باستثنای اموری که بموجب قانون مزبور بوزارت فرهنگ و هنر و سازمان اوقاف محول شده. یا وزارت اطلاعات. وزارتخانه ای که اداره امور مربوط به اخبار داخلی و خارجه را بعهده دارد. و آن در کابینه حسنعلی منصور (‎ 1342 ه. ش. ) دایر شد. یا وزارت اقتصاد. وزارتخانه ای که اداره مربوط به اقتصاد کشور را بعهده دارد. یا وزارت امورخارجه. وزارتخانه یست که وظیفه ن حسن تحکیم روابط ما بین دولت ایران ودول دیگر و نیز حفاظت و صیانت منافع دولت ایران در ممالک دیگر است. این وزارتخانه در عهد قاجاریه دایر شده. یا وزارت بازرگانی. وزارت تجارت. یا وزارت بقایا. وزارت خزانه. یا وزارت بهداری. وزارتخانه ای که اداره امور بهداری و بهداشت را بعهده دارد وزارت صحیه. یا وزارت پست و تلگراف. وزارتخانه ای که اداره امور مربوط به پست و تلگراف (و تلفن) را بعهده دارد. یا وزارت پیشه و هنر. وزارت صناعت. یاوزارت تجارت. وزارتخانه ای که در عهد قاجاریه تاسیس شد و وظیفه آن اداره امور بازرگانی کشور بود. این وزارتخانه در عهد پهلوی اول بنام وزارت بازرگانی نامیده شد. توضیح در عهد ناصرالدین شاه این وزارتخانه با وزارت زراعت یکی بود. یا وزارت تلگراف (تلگرافخانه) . وزارتخانه ای که در عهد ناصرالدین شاه قاجارتاسیس شدو وظیفه آن ایجاد خطوط تلگرافی و اداره تلگرافخانه ها بود. یا وزارت جنگ. وزارتخانه ای که اداره امور قوای نظامی و جنگ را بعهده دارد. و آن در عهد قاجاریه تشکیل گردید. یا وزارت خالصه. وزارتخانه ای که امور خالصه را اداره میکرد (قاجاریان) . یا وزارت خزانه. وزارتخانه ای که در پایان عهد ناصرالدین شاه و آغاز سلطنت مظفرالدین شاه دایر شد و امور مربوط به خزانه کشور را بعهده گرفت. یا وزارت داخله. وزارتخانه ای که در عهدقاجاریه تاسیس شد. وزارت کشور. یا وزارت داد گستری. وزارتخانه ای که تامین عدالت رابعهده دارد وزارت عدلیه. یا وزارت دارایی. وزارتخانه ای که امور مالی و مالیاتی کشور را بعهده دارد وزارت مالیه. یاوزارت دربار (اعظم) . وزارتخانه ای که در عهد قاجاریه تاسیس شد و امور دربار شاهنشاهی را اداره میکرد. در عهد پهلوی اول و دوم نیز این وزارت بکار خود ادامه داده و میدهد. یا وزارت دفاع ملی. وزارت جنگ. یا وزارت دفتر. پس ازفوت میرزا یوسف مستوفی الممالک صدر اعظم پسر میرزا حسن مستوفی الممالک محمد شاه بسال 1303 قمری لقب افتخاری مستوفی الممالک به پسراو میرزا حسن دوم داده شد که در دروه مشروطیت چند بار رئیس الوزرا ء شده است. اما چون هنگام فوت پدرش هنوز بسن بلوغ نرسیده بود مسئولیت وزارت مالیه به پسر عم میرزا یوسف یعنی میرزا هدایت الله (که چندی قبل از این تاریخ مدتی وزیر لشکر بوده) با عنوان وزیر دفتر واگذار شد و باین ترتیب وزارت دفتر استیفامرکب از وزیر و مستوفیان ایالات و ولایات تاسیس شد: چهارایالت آذربایجان و خراسان وفارسی وکرمان و همچنین هریک از ولایات (که جزو چهار ایالت مزبور نبود) در تهران یک مستوفی داشت. این مستوفیان هر کدام کتابچه دستور العمل (جمع و خرج) یک سال ایالت یا ولایت خود را با اصول سیاق نویسی تهیه میکردند و توسط وزیر بقایابه وزیر دفتر تقدیم میشد. از طرف وزیر دفتر عده ای که تعیین میشدند که به کتابچه رسیدگی کنند و وقتی که گزارش این عده مبنی بر صحت آن داده میشد وزیر دفتر کتابچه را مهر میکرد. سپس بمهراتابک (صدراعظم) وصحه شاه میرسید و تسلیم والی وحاکم محل میشد که بموقع اجرا بگذارد. از این قرار اگر مملکت بودجه نداشت هر ایالت و ولایت بودجه ای داشت که طبق آن مالیات وصول و بصاحبان حقوق داده میشد. بودجه عواید هر ایالت یا ولایت همان جزو جمع محلی بود بر طبق ممیزی که هر چند سال یک بار میشد و بودجه مخارج هم اکنون کتابچه دستورالعمل بود که حکام اجرامیکردند. یاوزارت دفتر استیفا. درعهدقاجاریه (پیش از مشروطیت) اداره ای جزو وزارت داخله بود. یا وزارت راه. وزارتخانه ای که ایجاد و حفظ جاده های عمومی و ساختن پلها و غیره را بعهده دارد: وزرات طریق. یا وزارت رسایل (خاصه) . دارالانشا ء خاصه در عهد قاجاریه: میرزا رحیم نایب اول وزارت رسایل رئیس دارالانشا ء خاصه. یا وزارت زراعت. وزارت کشاورزی. توضیح در عهد ناصر الدین شاه این وزارتخانه با وزارت تجارت یکی بود. یا وزارت صناعت وزرات پیشه و هنر. یاوزارت طرق (وشوارع) . وزارت راه. یا وزارت عدلیه. وزارت دادگستری. توضیح این وزارتخانه در عهد قاجاریه (پیش از مشروطیت) بنام وزارت عدلیه عظمی دایر بوده. یا وزارت علوم. وزارت فرهنگ توضیح این وزارتخانه در عهد ناصرالدین شاه دایر بود. یا وزارت فرهنگ. وزارت آموزش و پرورش وزارت علوم وزارت معارف. یا وزارت فرهنگ و هنر. وزارتخانه ی که اداره امور مربوط به هنرهای زیبا موزه ها کتابخانه ها وفولکور را بعهده دارد. توضیح این وزارتخانه از تفکیک وزارت فرهنگ (سابق) در سال ‎1343 ه. ش. بوجودآمد. توضیح، ماده 3 قانون تفکیک وزارت فرهنگ: وزارت فرهنگ و هنر عهده دار پیشرفت فرهنگ و هنر و حفظ وتوسعه و شناساندن میراث کهن و تمدن باستانی کشور میباشد. تبصره ‎- اداره کل باستان شناسی و کتابخانه ملی و سایر سازمانهای تابع وزارت فرهنگ و هنر ارتباط دارد و همچنین هنرهای زیبای کشور طبق تصویب نامه هیات وزیران با بودجه مصوب و کارمندان آن بوزارت فرهنگ و هنر منتقل میگردد که طبق قوانین و مقررات مربوط وظایف محوله را انجام خواهند داد. یا وزارت فواید عامه (فوائدعامه) . پهلوی دایربود و وظیفه آن همان وظایف وزارت طرق و شوارع بود. یا وزارت کار (و خدمات اجتماعی) . وزارتخانه ای که اداره امور مشاغل را بعهده دارد. یا وزارت کشور. وزارتخانه ای که اداره امور مربوط به فاحت و زراعت را بعهده دارد وزارت زراعت و فلاحت. یا وزارت کشور. وزارتخانه ای که اداره امور داخله کشور را بعهده دارد وزارت داخله. یا وزارت گمرگ (گمرگخانه ها گمرکات) . وزارتخانه ای که در عهد قاجاریه (پیش از مشروطیت) اداره امور گمرگ را بعهده داشت و اکنون اداره گمرک همان وظایف را متعهد است. یا وزارت مالیه. وزارت دارایی. توضیح در عهد قاجاریه (پیش از مشروطیت) این وزارتخانه دایر بود. یا وزارت مختار. شغل و مقام وزیر مختار، در عهد ناصرالدین شاه: ایجاد وزارت مختار که عبارت بود از یک قدرت نافذه و سلطه قویه قایم بوجود شش کس از اعضا ء دولت و کبرا ء مملکت که در سال بیست و هشتم جلوس (ناصرالدین شاه) بعد از مراجعت از سفر فرنگ بر قرار گردید. یا وزارت مشاغل. (قاجاریان) وزارت کار. یا وزارت معادن. وزارتخانه ای که در عهد قاجاریه اداره امور مربوط به کانهای کشور را بعهده داشت. توضیح این وزارتخانه در عهد ناصرالدین شاه باوزرات علوم متحدبود. یا وزارت معارف. (مشروطیت) وزارت فرهنگ وزارت علوم وزارت آموزش وپرورش. یا وزارت وظایف (وظائف) . وزارتخانه ای درعهدقاجاریه که بوظیفه ها و مستمریها رسیدگی میکرد.