تصویر | معادل فارسی | توضیح | معادل لاتین |
| آناهیتا (زهره) | نام دومین سیاره منظومه خورشیدی در زبان پهلوی ، به معنی پاک و نیالوده است و فرشته موکل آبها را نیز به همین نام خوانده‌اند. زهره یا ناهید یکی از سیاره‌هایی است که می‌توان آن را به آسانی در آسمان پیدا کرد. زهره گاهی ‘ستاره شام’ نامیده می‌شود. این سیاره درخشان بیش از هر سیاره دیگر ، به زمین نزدیک می‌شود و در نزدیکترین نقطه به ۴۲ میلیون کیلومتری ما می‌رسد. در روشنترین حالت ، پس از ماه ، درخشنده‌ترین جرم آسمانی است. هنگام طلوع خورشید در مشرق دیده می‌شود و هنگام غروب خورشید در مغرب. شعاع زهره نزدیک به ۶۱۰۰ کیلومتر و چگالی آن ۵۰۱ گرم بر سانتیمتر مکعب است | Venus |
| آئرولیت | شهاب سنگی با آلیاژی مرکب از آلومینیوم ، مس و منگنز که تقریبا ۸۶ درصد آن را آلومینیوم تشکیل می‌دهد. | aerolite |
| آپولو ، آپولون | سیارکی که در سال ۱۹۳۲ م. کشف شد. مدار این سیارک در نزدیکترین وضعیت به یازده میلیون کیلومتری زمین می‌رسد. نام رب النوع اساطیری ، آفتاب و روشنایی یونان (آپولون) ، بر روی این سیارک گذاشته شده است. | Appollo |
| آدراسیت | یکی از شانزده قمر “مشتری” نام این قمر از نام “آدرست” یکی از پادشاهان اساطیری “آرگوش” اخذ شده است. | Adrastea |
| آدرنیس | سیارکی که در سال ۱۹۳۶ م. کشف شد. این سیارک در نزدیکترین وضعیت به ۴/۲ میلیون کیلومتری زمین می‌رسد. تمام اساطیری “آدونیس” قهرمان یونانی که زیباروی بود و افرودیت دلباخته او شد، بر روی این سیارک گذاشته شده است. | |
| آریل | یکی از پانزده قمر “اورانوس” که قطری در حدود ۱۶۰/۱ کیلومتر دارد. | Ariel |
| آستانه دمای ذرات | درجه حرارتی که هرگاه دما از آن فراتر رود مقادیر زیادی ذرات مادی از انرژی تشعشعی پرتو جسم سیاه ایجاد می‌گردد. برای هر ذره مادی “آستانه دمای” خاصی وجود دارد. | temperature |
| آستروئید | سیارک | asteroid |
| آمالیتا | یکی از شانزده قمر “مشتری” نام اساطیری رایه روزگار کودکی “زئوس” خدای خدایان یونان بر روی این قمر گذاشته شده است. | Amalthea |
| آمور | سیارکی که در سال ۱۹۳۲ م. کشف شد. مدار این سیارک در نزدیکترین وضعیت به ۱۶ میلیون کیلومتری زمین می‌رسد. | Amor |
| آنانک | نام یکی از شانزده قمر “مشتری” نام اساطیری رب النوع (الهه) آگاهی و بصریت در یونان بر روی این کمتر گذاشته شده است. | Ananke |
| ابرون | نام یکی از اقمار “اورانوس” که قطری در حدود ۱۵۵۰ کیلومتر دارد. | oberon |
| اپیمدئوس | یکی از اقمار “زحل” نام یکی از برادران قهرمانان اساطیری یونان “اطلس” و “پرومته” بر روی این قیر گذاشته شده است. | Epimetheus |
| اروپا | یکی از اقمار گالیله‌ای مشتری با قطری در حدود ۱۳۰/۳ کیلومتر و ۹۰۰ و ۶۷۰ کیلومتر فاصله از سطح سیاره که تماس سطح آن را لایه‌ای از یخ به ضخامت ۱۰۰ کیلومتری پوشانده است. | Europa,JII |
| اروس | سیارکی ما بین زمین و مریخ که در سال ۱۸۹۸ م. کشف شده است، مدار این سیارک در نزدیکترین وضعیت به کمتر از بیست و یک میلیون کیلومتری مدار زمین می‌رسد. نام اساطیری خدای عشق که هم زمان با زمین متولد شده ، بررسی این سیارک گذاشته شده است. | Eros |
| اطلس | نزدیکترین قمر کشف به سیاره “زحل” نام قهرمان اساطیری یونان که به دستور “زئوس” خدای خدایان به بر دوش کشیدن زمین محکوم شده بر روی این قمر گذاشته شده است. | Atlas |
| افلیا | نام یکی از پانزده قمر “اورانوس” که در دهخه ۱۹۸۰ م . کشف شده است. نام یکی از قهرمانان نمایشنامه “هملت” اثر ویلیام شکسپیر ، بر روی این قمر گذاشته شده است. | ophelia |
| اقمار گالیله‌ای | چهار قمر “یر” ، “اروپا” ، “گانیمید” و “کالیستو” که در سال ۱۶۱۰ م. بوسیله “گالیله” کشف شده‌اند. قمر این چهار قمر به ترتیب ۳۶۴۰ ، ۳۱۰ و ، و۵ ، ۸۵۰ و ۴ کیلومتر است. این چهار قمر را با نمادهای JIV,JIII,JII,JI نیز نشان می‌دهند که ترکیبی از اعداد یک تا چهار رومی و حرف اول نام اروپایی مشتری (حرف J) است. | Galilean moons |
| الیمیوس | یکی از چهار آتشفشان خاموش مریخ و بلندترین کوه سرتاسر منظومه خورشیدی. نام اساطیری پرورش دهنده دوران کودکی “زئوس” خدای خدایان یونان ، بر روی این آتشفشان گذاشته شده است. | Olympus |
| امبریل | نام یکی از قمرهای “اورانوس” که قطری در حدود ۱۹۰و۱ کیلومتر دارد. | Umbriel |
| انسلادوس | یکی از قمرهای “زحل”. | Enceladus |
| اورمزد | نام باستانی سیاره مشتری که از مخفف نام “اهورامزدا” خداوندگار زرتشتیان اخذ شده است و همچنین نام روز اول از هر ماه خورشیدی. | |
| ایکاروس | سیارکی واقع در حد فاصل عطارد و خورشید که نزدیکترین جسم آسمانی به خورشید است. نام اساطیری رب النوع “ایکاروس” که با بالهائی از موم به سوی خورشید پرواز نمود، بر روی این سیارک گذاشته شده است. | Icarus |
| بدر | ماه تمام ، ماه شب چهارده ، آیبک ، اهله قمر. | full moon |
| پاسیفا | یکی از شانزده قمر “مشتری”. | Pasi phae |
| پالاس | دومین سیارکی که در سال ۱۸۰۲ م. کشف شده و فاصله متوسط آن از خورشید ۸/۲ واحد نجومی است. | Pallas |
| پاندورا | یکی از هفده قمر “زحل” نام اساطیری “پاندور” نخستین زنی که توسط “زئوس” خدای خدایان یونان باستان خلق شد، بر روی این قمر گذاشته شده است. | Pandora |
| پرومتئوس | یکی از هفده قمر “زحل” نام این قمر از نام “پرومته” یکی از پادشاهان اساطیری “کولوفون” اخذ شده است. | Prometheus |
| پورتیا | یکی از قمرهای سیاره “اورانوس” که در سال ۱۹۸۶ م. هنگام عبور سفینه “ویه جر (Voyager)” نزدیکی سیاره ، کشف شده است. | Portia |
| پوک | یکی از پانزده قمر سیاره “اورانوسگ که در سال ۱۹۸۵ م. هنگام عبور سفینه “و به جبر (Voyager)” از نزدیکی سیاره ، کشف شده است. | Puck |
| تالاسا | یکی از هشت قمر نپتون. | The Lassa |
| تبه | یکی از قمرهای شانزده گانه “مشتری” نام اساطیری دختر پادشاه “کولوفون” بر روی این قمر گذاشته شده است. | Thebe |
| تتا – نهر | ستاره‌ای با قدر ظاهری ۱/۳ واقع در صورت فلکی “نهر (جوی)” که بعضا “آخر النهر” نیز نامیده شده است. | Theta-Eridani,θ.Eri |
| تتیس | یکی از هفده قمر “زحل”. | Tethys |
| تریتون | بزرگترین قمر از قمرهای هشت گانه نپتون که با دمایی منفی ۲۳۵ درجه سانتی گراد ، سردترین جسم منظومه خورشیدی است. | Trition |
| تلستو | یکی از اقمار هفده گانه “زحل” نام اساطیری یکی از چهل و یک فرزندی که از ازدواج دختران “تتیس” و “اقیانوس” ، قهرمانان اساطیری با خدا ، این افرباد شبه متولد شدند ، بر روی این قمر گذاشته شده است. | Telesto |
| تیتان | بزرگترین قمر از قمرهای هفده گانه “زحل” و تنها قمری که پیرامون آن “جو” مشاهده می‌شود. | Titan |
| تیتانیا | یکی از پانزده قمر در اورانوس با قطر ۶۱۰ و ۱ کیلومتر نام این قمر از نام عمومی شش دختر رب النوع اساطیری آسمان (اورانوس) اخذ شده است. | Titania |
| تیر شهاب | پدیده نورانی حاصل از برخورد شهابواره‌های جامد با جو زمین بر اثر مقاومت هوا و وجود مالش زیاد. سرعت تیرهای شهاب نزدیک ۸۰ کیلومتر در ثانیه است و در حدفاصل ۸۰ تا ۱۵۰ کیلومتری سطح زمین مرئی می‌گردند. | Falling star, meteor |
| فوبوس | نام یکی از اقمار دو گانه سیاره “مریخ” که با قطری در حدود ۱۶ کیلومتر و ۵۹۰۰ کیلومتر فاصله از سطح سیاره هر ۷ ساعت و ۳۹ دقیقه یکبار به دور میخ می‌گردد. نام فوبوس به معنی ترس و نام یکی دو صحابه رب النوع اساطیری چنگ (مریخ) ، بر روی این قمر گذاشته شده است. | Phobos |
| فوبه | یکی از اقمار “زحل” که از سطح سیاره ۱۰۶×۱۶ کیلومتر فاصله دارد. نام فوبه به معنی درخشنده و نام دختر قهرمانان اساطیری یونان “اورانوس” و “گایا” بر روی این قمر گذاشته شده است. | Phoebe |
| کالیپسو | نام یکی از هفده قمر زحل. | Calypso |
| کالیستو | یکی از اقمار گالیله‌ای. سیاره مشتری که با قطری در حدود ۴۸۵۰ کیلومتر ، دومین قمر بزرگ سراسر منظومه خورشیدی است. مقایسه قطر کابیستو با قطر ۴۸۸۰ کیلومتری سیاره عطارد نشانگر عظمت و بزرگی این قمر است. در فاصله کالیستو از سطح سیاره مشتری ۱۸۸۰۰۰۰ کیلومتر است. | Callisto , JIV |
| کبوتر ، حمامه | مواد طبیعی غیر آلی و جامد که در پوسته بیرونی زمین ، سنگهای آسمانی و سنگهای ماه و سیارات یافت می‌شوند. | Columba |
| کردلیا | یکی از پانزده قمر اورانوس که در سال ۱۹۸۶ م. و به دنبال دیوار شفینه “ویجر- ۲ (Voyager2) از سیاره کشف شد. | Cordelia |
| کرسیدا | یکی از پانزده قمر اورانوس که در سال ۱۹۸۶ م. و به دنبال دیدار سفینه “ویجر- ۲ (Voyager2) از این سیاره کشف شد. | Cresside |
| کسوف حلقوی | هرگاه ماه به هنگام کسوف (خورشید گرفتگی) آنقدر از زمین دور باشد که اندازه قرص ظاهری آن از قرص خورشید کوچکتر به نظر برسد، نور خورشید همچون حلقه‌ای پیرامون ماه مشاهده می‌شود. | annular eclipse |
| لدا | یکی از شانزده قمر سیاره “مشتری”. | Leda |
| لیستیا | یکی از شانزده قمر سیاره مشتری. | Lysithea |
| متیس | یکی از شانزده قمر سیاره مشتری. | Metis |
| میراندا | یکی از پانزده قمر اورانوس که از نظر شکل ظاهری ، کره‌ای ناهمگن و صیقل نیافته است. احتمال می‌رود که اصابت شد “یک جسم آسمانی بزرگ با قمر اولیه موجب از هم پاشیدگی هر دو چسم شده و سپس خرده‌های باقی مانده – در غیاب حرارت کافی برای ذوب مجدد و ایجاد شکل منظم – بر اثر گرانش چون توده‌ای کلوخ مانند در هم تنیده شده باشند. | Miranda |
| میماس | یکی از هفده قمر زحل ۱۸۸۰۰۰ کیلومتر از مرکز سیاره فاصله دارد. | Mimas |
| نایاد | یکی از هشت قمر “نپتون”. | Naiad |
| نرئید | یکی از هشت قمر سیاره نپتون که هر ۳۶۰ روز یکبار به دور آن می‌گردد. در خروج از مرکز “مدار این قمر ۷۵/۰ است، از همین رو حداقل فاصله آن از سیاره (۱۱۷۵۰۰۰ کیلومتر) با حداکثر فاصله آن (۱۱۰۰۰۰۰۰کیلومتر) بسیار اختلاف است. | Nereid |
| نستور | از جمله سیارکهای منظومه خورشیدی که اوج مدار آن از مدار مشتری فراتر است. | Nestor , 659 Nestor |
| هرمس | نام سیارکی که در دهم اکتبر سال ۱۹۳۷ م. از فاصله‌ای بسیار نزدیک به زمین (حدود ۸۰۰ کیلومتری آن) عبور نمود. | Hermes |
| هلن | یکی از هفده قمر زحل. | Helen |
| هیپریون | یکی از اقمار هفده گانه زحل که قمری در حدود ۴۸۰ کیلومتر دارد. | Hyperion |
| هیمالیا | یکی از شانزده قمر سیاره مشتری. | Hymalia |
| پاپتوس | یکی از هفده قمر زحل. | Iapetus |
| یو | یکی از اقمار گالیله‌ای و سیاره مشتری با قطری حدود ۳۶۴۰ کیلومتر واقع در فاصله متوسط ۴۲۱۶۰۰ کیلومتری سطح سیاره. | Io,JI |
| مقارنه سفلی | در مورد سیاره‌های زهره و عطارد ، مقارنه ، دو نوع است. یکی مقارنه سفلی و آن زمانی است که سیاره بین خورشید و زمین قرار گرفته ، و دیگری مقارنه علیا و آن وقتی است که خورشید بین زمین و سیاره واقع است. | Inferior Conjuction |
| مقارنه علیا | | Superior Conjunction |
| مقابله | وقتی که خط واصل از زمین به خورشید و از زمین به ماه یا یک سیاره ، دقیقا در یک راستا اما در دو جهت مختلف قرار داشته باشند، گفته می‌شود که ماه و یا سیاره در حالت مقابله‌اند. در چنین حالتی طول خورشید و سیاره بر روی کره سماوی ۱۸۰ درجه مختلف خواهند داشت. | Oppasition |
| حرکت مداری زمین به دور خورشید | زمین دارای دو حرکت واقعی است؛ یکی حرکت وضعی و یا حرکت دورانی آن حول محورش ، که موجب حرکت ظاهری روزانه خورشید است و دیگری حرکت انتقالی و یا مداری سالیانه به دور خورشید که موجب پیدایش حرکت ظاهری سالانه خورشید در امتداد دایره البروج ، می‌باشد. | The Earth’s Orbital Motion Round the Sun |
| نقطه حضیض | در حوالی دوازدهم دی ماه (دوم ژانویه) زمین به نقطه‌ای می‌رسد که دارای نزدیکترین فاصله از خورشید است، در این حالت گفته می‌شود که زمین در نقطه حضیض است. | Perihelion |
| نقطه اوج | در حوالی یازدهم تیرماه (دوم ژوئیه) زمین به نقطه‌ای می‌رسد که دارای دورترین فاصله از خورشید است که نقطه اوج نام دارد. | Aphelion |
| نقطه حضیض خورشیدی | وقتی که زمین نسبت به خورشید در نقطه حضیض است، در آن صورت خورشید نسبت به زمین ، در نقطه حضیض خورشیدی است. | Perigee |
| اوج خورشیدی | وقتی زمین نسبت به خورشید در نقطه اوج است، خورشید نسبت به زمین در اوج خورشید است. | Apogee |
| خط حد دوری و نزدیکی | خط واصل بین دو نقطه حضیض و اوج ، به نام خط حد دوری و نزدیکی مرسوم است. | Apse Line |
| فصول | در طول مدتی که زمین در مسیر بیضی شکل ، به دور خورشید می‌گردد، امتداد محور آن به موازات خود باقی مانده و زاویه آن با سطح مدار در حدود ۵۵/ ْ ۶۶ است، مایل بودن محور چرخشی زمین نسبت به سطح مداری آن ، موجب بوجود آمدن فصول است. | The Seasons |
| ماه گرفتگی | در خسوف (ماه گرفتگی) زمین در حرکت مداری خود به دور خورشید سایه‌اش را، که در فضا در سمتی مخالف خورشید ممتد است، به دنبال می‌کشد. سایه زمین به شکل یک مخروط است که قاعده آن مقطع زمین و طول متوسط آن ۱،۳a80،۰۰۰ کیلومتر است. طول این سایه ، بر اثر تغییر فاصله زمین از خورشید تا حدود ۴۰۰۰۰ کیلومتر نسبت به مقدا متوسط تغییر می‌کند. خسوف زمانی اتفاق می‌افتد که ماه وارد مخروط سایه زمین شود. | Eclipses |
| حرکت قهقرایی مدار ماه | محور عمود بر مدار ماه یک مخروطی را در حدود کمی کمتر از ۱۹ سال به دور محود عمود بر دایره البروج می‌پیماید. این اثر به نام حرکت قهقرایی مدار ماه نامیده می‌شود. این اثر به همراه دو پدیده مذکور در فوق موجب رقص محوری ، محور زمین در مسیر حرکت تقدیمی آن می‌شود. | Rgression of the Moon ‘s Orbit |
| حرکت تقدیمی عمومی | حرکت تقدیمی ناشی از اثر ماه و خورشید و حرکت تقدیمی سیاره‌ای ، به عنوان تغییرات دراز مدت شناخته شده‌اند. مجموعه دو حرکت تقدیمی ، به نام حرکت تقدیمی عمومی معروف است. | General Precession |
| مریخ (بهرام) | مریخ ، سیاره سرخ فام منظومه شمسی ، نصف زمین قطر دارد و مساحت سطح آن برابر با مساحت خشکیهای روی زمین است. درست مانند زمین ، یخهای قطبی ، دره‌های عمیق ، کوه ، غبار ، طوفان و فصل دارد. در دشتهای آن مانند ماه ، گودالهای برخوردی حاصل برخورد سنگهای آسمانی دیده می‌شود. با وجود اندازه کوچکش ، بلندترین کوه و بزرگترین دره منظومه شمسی در این سیاره پیدا شده است. | Mars |
| عطارد (تیر) | عطارد نزدیکترین سیاره به خورشید است. از اینرو ، دمای آن در روز به ۴۰۰ درجه سانتیگراد می‌رسد. در این دما سرب هم ذوب می‌شود. شبها دما افت می‌کند و احتمالا تا ۲۰۰ درجه سانتیگراد پایین می‌آید. عطارد جو ندارد و نمی‌تواند گرما را نگه دارد. از اینرو دمای شب و روز آن تفاوت زیادی باهم دارند. یک بار چرخش آن به دور خود ۵۹ روز و یک بار گردش آن به دور خورشید ۸۸ روز طول می‌کشد. مدار عطارد کاملا به شکل بیضی است و در نتیجه فاصله آن از خورشید بین ۴۷ تا ۶۹ میلیون کیلومتر تغییر می‌کند. این سیاره کوچک اندکی از ماه بزرگتر است. | Mercury |
| مشتری (برجیس) | مشتری که نزدیکترین سیاره غول پیکر به خورشید است، از نظر بزرگی و جرم در مقام اول جای دارد. هنگامی که در آسمان پدیدار می‌شود، به غیر از زهره از تمام ستارگان و سیاره‌های دیگر ، نورانی تر دیده می‌شود. اشکال گوناگونی در مشتری دیده می‌شود که حتی با یک تلسکوپ کوچک نیز قابل رویت است. مثلا لکه بزرگ سرخ رنگی می‌توان در آن دید. موقعی که به مشتری نگاه می‌کنیم، فقط ابرها و توفانهای جو فوقانی آن را می‌بینیم. حتی تلسکوپهای مستقر در سفینه‌های فضایی نمی‌توانند از سطح پنهان در زیر هزاران کیلومتر گاز تیره جو آن تصویر بدست آورند. | Jupiter |
| زحل (کیوان) | زحل از جنبه‌های زیادی شبیه مشتری است، جز اینکه در اطراف آن چندین حلقه شگفت انگیز وجود دارد. جرم زحل ، صد بار بیش از جرم زمین است. و لی تقریبا تمام ماده آن به شکل گاز است و صخره‌ای نیست. لایه‌های ابری جو آن مانند ابرهای مشتری واضح نیستند. اما وجودشان حتمی است. ده قمر در اطراف زحل وجود دارد. قطر یکی از آنها که تیتان نامیده می‌شود، حدود ۶۰۰۰ کیلو متر است. از این رو بزرگترین قمر در منظومه شمسی به حساب می‌آید. تیتان خود دارای جوی است که از متان و آمونیاک تشکیل یافته است. | Saturn |
| نپتون | نپتون هشتمین سیاره نزدیک به خورشید و چهارمین غول گازی است. از لحاظ اندازه و ساختار شبیه به سیاره همسایه‌اش ، اورانوس ، می باشد. جو آبی رنگ و درخشان این سیاره بخاطر وجود گاز متان در آن است. شکلهای ابر مانند متعدی روی این سیاره وجود دارند که مهمترین آنها لکه سیاه بزرگ نام دارد. این لکه ، مجموعه طوفانی عظیمی به بزرگی کره زمین است. شکلهای ابر مانند نپتون ، توسط سریعترین بادهای منظومه شمسی با سرعتی معادل ۲۲۰۰ کیلومتر در ساعت (۱۳۷۰ مایل در ساعت) جابجا می‌شوند. زیر این ابرها ، جبه‌ای از یخ و گاز و هسته‌ای سنگی و کوچک قرار دارد. | Nepton |
| پلوتون | نهمین سیاره منظومه شمسی ، پلوتون (سیاره تنها) در سال ۱۹۳۰میلادی توسط کلاید تامباو از طریق عکسبرداریهای متوالی کشف شد. مقایسه عکسهای یک ناحیه ثابت از آسمان در شبهای مختلف نشان می‌داد که این اجرام آسمانی طی یک فاصله زمانی معین ، نسبت به ستارگان زمینه تغییر مکان می‌دهد. از همین رو وجود آن به عنوان یک سیاره جدید ، تأیید شد. | pluto |
